Psikolojik yıldırma algıları ile denetim odağı arasındaki ilişki: İlkokul ve ortaokul öğretmenlerine yönelik bir inceleme

Abstract

İş yaşamı içerisindeki insan, iş ortamının sosyal yapısı içerisinde varlığını sürdürmektedir. Bu sosyal yapının en önemli öğesi iş çevresindeki diğer insanlarla olan ilişkilerdir. Bu ilişkilerin olumlu yönde olması çalışan kişinin hem yaşam kalitesini hem de iş kalitesini arttırmaktadır. Fakat bu ilişkilerde olumsuzluk yaratabilecek pek çok etken bulunmaktadır. Psikolojik yıldırma kavramı da bu etkenlerden biridir. Psikolojik yıldırma davranışının ortaya çıkma ve mağdur tarafından algılanma şekli farklılıklar gösterebilmektedir. Burada mağdurun başına gelen olayı algılama şeklini etkileyebilecek etkenlerden biri de kişinin çevresinde gelişen olayları nasıl algıladığını gösteren denetim odağı kavramıdır. Bu çalışmada iş hayatındaki kişilerin psikolojik yıldırma algılarının bu kişilerin denetim odağına bağlı olup olmadığı araştırılmıştır. Bu amaç doğrultusunda Balıkesir ili Gönen ve Manyas ilçelerinde Milli Eğitim Bakanlığına bağlı devlet ilkokul ve ortaokullarında görev yapan öğretmenlerle bir araştırma gerçekleştirilmiştir.Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde psikolojik yıldırma kavramının, ikinci bölümde ise denetim odağını kavramının genel çerçevesi ele alınmaktadır. Üçüncü ve son bölümde ise yapılan araştırma ile psikolojik yıldırma-denetim odağı ilişkisi değerlendirilmektedir.Araştırmada Dağ (1990) tarafından Türkçeye çevrilen Rotter'in İç-Dış Kontrol Odağı Ölçeği (RİDKOÖ) ve Ertürk (2005) tarafından uyarlanan Psikolojik Yıldırma Ölçeği (PYÖ) kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda denetim odağı farklı olan öğretmenler arasında psikolojik yıldırma algısının genel olarak farklılaşmadığı, fakat psikolojik yıldırmanın alt boyutlarından kendini gösterme ve iletişim boyutunda farklılıklar olduğu saptanmıştır.

Individual in the business life maintains his existence in the social structure of business environment. The most important element of this structure is relations with colleagues. If the relationship is in a positive direction, quality of work and quality of life increase. But there are many factors that can create negativity in this relationship. The mobbing concept is one of these factors.The occurrence of mobbing and perception by the victim may differentiate. One factor affecting the perception of the events which victims suffered is locus of control concept which indicates the way people perceive the surrounding events.In this study, it was investigated whether mobbing perceptions of people in business life is related with their locus of control. For this purpose a research was conducted to teachers working in the government primary and secondary schools in Gönen and Manyas districts in Balıkesir.The study consists of three parts. It is discussed the general framework of mobbing concept in first part and locus of control concept in second part. In the final section of the research, relationship between locus of control and mobbing are evaluated.In the research, Rotter's Internal-External Locus of Control Scale (RIELCS) which was adapted into Turkish by Dağ (1990) and Mobbing Scale (MS) adapted by Ertürk (2005) was used. Analysis results showed that the general mobbing perceptions did not differ between teachers with different locus of control, but it was found that there are differences in self-realization and communication dimension of mobbing.