Şer`iyye Sicillerine göre Sivas`ın sosyo-kültürel tarihi (1900-1909 yılları arasında Sivas )

Abstract

Osmanlı Dönemi Sosyo-kültürel tarihi çalışmaları için önemli bir kaynak grubu olan şer'iyye sicilleri, aynı zamanda şehirlerin canlı hayatını göstermesi bakımından da yeri doldurulamayan bir öneme sahiptir. Çok zengin ve çeşitli belgeler ihtiva eden sicillerde; ferman, berat, mektup suretleri, i'lâm ve hüccetler, nikâh akitleri, boşanma ve adlî belgeler, vakfiye kayıtları, narh defterleri, şehir esnaf grupları ile esnaflık yapanların kefil ve taahhütlerini gösteren belgeler, şehrin mahalle listeleri ve alınan vergiler gibi kayıtlar mevcuttur.Bu çalışma, Balkan ve Birinci Dünya Savaşı yıllarının hemen öncesinde Sivas Eyaleti'nin sosyo-kültürel yapısını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu nedenle şer'iyye sicilleri olarak adlandırılan ve dönemin kadısı tarafından kayda geçirilen vesikalardan öncelikle istifade edilecektir.Sivas Şehrinin Sultan İkinci Abdülhamit dönemine denk gelen on yılı (1900-1909) Anadolu'nun mihver şehirlerinden biri olan Sivas'ta Müslüman Türk insanın mütevazı ve hoşgörülü yaşantısı da görülebilecektir.Sivas, Türklerle birlikte Ermeni ve Rum'lardan oluşan Gayri Müslimlerin, şehrin bütün mahallelerinde huzur içinde yaşadığı, mahkemelere adi suçtan gelen davaların çok az bir yer tuttuğu bir şehirdir. Rum fırıncının, Ermeni demircinin, Türk bıçakçısının ve Kıptî at arabacısının mesleklerini icra ettikleri bir beldedir. Gayrimüslimlere ait yeni mabetlerin yapıldığı, eskilerin de devletin izni ile onarımdan geçtiği bir huzur adasıdır.Bununla birlikte, sorunların olmadığı bir devir de değildir bu dönem. Kafkasya'dan sığınan muhacir Çerkeslerde köleliğin görüldüğü, ?Memâlik-i Osmanî?nin çeşitli vilâyetlerinde şehrin evlatlarının şehit düştüğü, çok evlilikten zarar gören kadınların alacağı mehri için mahkemeye başvurduğu ve yine elden çıkan doğu vilayetlerden gelen muhacirlerin iskânının sorun olarak yaşandığı bir dönemdir.Anahtar Kelimeler: Sivas, Osmanlı, Şer'iyye Sicili, Kölelik.

Shari?a courts records, as a major source for the socio-cultural study of Otoman period, is also an important resource in terms of showing the live life of the cities. In the records, which contains very rich and various documents, there are royal decrees, charters, letters, copies, decisions, scripts, wedding contracts, divorce and judical documents, deed of trust records, officially fixed price records, city trade goups, records showing bailsmen and comminments of the crafts, street lists of the city, and taxes.This study aims to describe the socio-cultural structure of province Sivas, we can ascribe as the center of Anatolia, in the years just before Balkan and World War I. Therefore, we will primarily make use of documents which is referred as Shari?a Court Records and is recorded by judge of the time. We will examine the ten years (1900-191) corresponding Sultan Abdulhamit II by using significiant archival materials, Shari?a Court records. Also, we will see the humble and tolerant lives of Muslim Turkish poeople in Sivas, one of the axis cities of Anatolia.Sivas is a city, where non-Muslims (Greeks and Armenians) and Turks live together peacefully in all districts of the city, and in the courts ordinary crimes take a little place. Sivas is a place where Rum bakers, Armenian ironworkers, Turkish cutlers, Coptian carters do their professions. Furthermore, Sivas is a peace island where new temples are buillt for non-Muslims and old temples are restored by the government.However, it is not a period when all the problems are solved completely. Slavery can be seen in refugee Circassions coming from Caucasia. In different parts of the Ottoman country, people of the some cities martyrize. Women who suffer from polygamy apply to the courts for their dowry. Also, it is a period when settlement problems for the refugee people coming from provinces we lost in the wars occur.Key Words: Sivas, Ottoman, Şer?iyye records, slavery.