Ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer alan `Düzenlenmiş` ve `Kısaltılmış` yazınsal metinlerin değerlendirilmesi

Abstract

Her beceride olduğu gibi okuma becerisinin gelişiminde de `kritik dönem` olarak nitelendirilebilecek bir zaman dilimi vardır. Kişi, bu dönemi sağlıklı bir biçimde atlatamazsa, ilerleyen yıllarda okuma alışkanlığı edinmesi ve okuma kültürü geliştirilmesi mümkün olmayacaktır. Okuma becerisi, ailede başlayan, okul öncesi ve ilkokul dönemlerinde geliştirilen, ortaokul düzeyinde ise metni anlamlandırma boyutuna ulaşan bir seyir gösterir. Bu dönemlerde ders kitaplarına önemli görevler düşmektedir. Okul çağı boyunca öğrencinin en fazla kullandığı materyal olan ders kitabı, okuma kültürü kazandırma, dil sevgisi aşılama, yazın bilgisi edindirme, estetik zevk kazandırma gibi işlevleri, içinde bulunan metinler yolu ile gerçekleştirir. Metinlerin bu işlevleri yerine getirebilmesi için başta öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçlarına uygunluk olmak üzere tür özelliklerini yansıtma, güncel olma, sorun çözmeye yönelik olma, yapı ve anlamsal bir tutum ve bütünlük taşıma gibi bir dizi özelliğe de sahip olması gerekir. Bu araştırmada, ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer alan düzenlenmiş ve kısaltılmış metinlerin, Türkçe öğretiminin amaçlarında belirtilen ölçütlere uygunluğu değerlendirilmiştir. Düzenlenmiş metinler üzerinde yapılan değişiklikler saptanarak altı başlık altında sınıflandırılmıştır. Her başlık altında örnek metinler incelenmiştir. Kısaltılmış metinler ise metin türlerine göre sınıflandırılmıştır. Çalışmanın sonunda, bu düzenlenmiş ve kısaltılmış metinlerin metin türü özelliklerini tam olarak yansıtmadıkları ve estetik yapılarının bozulduğu sonuçlarına ulaşılmıştır.

As with any skills, there is a period of time which can be described as `critical period` in the development of reading skills. If one can not cope with this period comprehensibly, it will not be likely to acquire reading habit and to develop a reading culture. Reading skill gets initiated within the family, progresses in the pre-school and elementary school period and finally comes up to the interpretation level in the secondary school. Within this progress, coursebooks have important duties. Coursebooks, which are the most commonly used materials in the schools, enable students to gain a sense of reading culture, to increase their language awareness and literature knowledge, and to arouse aesthetic pleasure by means of the texts included in them. In order to fulfil these functions, texts should have a number of features ranging from being appropriate to student's interests and needs at the primary concern to reflecting text-type features, being up-to-date, aiming at problem-solving, and having semantic and structural coherence and unity. In this study, reduced and reorganized literary texts in the secondary Turkish Coursebooks are evaluated in terms of their appropriateness to the ultimate objectives of teaching Turkish. Changes made on the reorganized literary texts are classified under six headings. Sample texts were examined under each heading. Reduced literary texts are classified according to the type of text. In the aftermath of the study, the conclusion drawn is that this kind of texts do not reflect text-type features properly, and their aeshtetic forms have been distorted.