Üst-düzey kişilik ve yaşamda anlam: Temel psikolojik ihtiyaçların rolünün yapısal eşitlik modellemesi ile incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, üst-düzey kişilik ile yaşamda anlam arasındaki ilişkide temel psikolojik ihtiyaçların aracılık rolünün test edilmesidir. Araştırma iki farklı çalışma grubu ile gerçekleştirilmiştir. Birinci çalışma grubu, araştırmada kullanılan ölçme araçlarının lise öğrencileri için geçerlilik ve güvenirlik çalışmasını yapmak üzere 338 lise öğrencisinden oluşmaktadır. İkinci çalışma grubu ise önerilen yapısal eşitlik modellemesinin test edilmesi amacıyla 360 lise öğrencisinden oluşmaktadır. Verilerin toplanmasında Beş Faktör Kişilik Ölçeği, Temel Psikolojik İhtiyaçlar Ölçeği ve Yaşamda Anlam Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde SPSS ve LISREL istatistik programları kullanılmıştır. Araştırma bulguları, Beş Faktör Kişilik Ölçeği ve Yaşamda Anlam Ölçeği'nin lise öğrencileri için geçerli ve güvenilir bir araç olduğunu göstermektedir. Lise öğrencilerinin üst-düzey kişilik yapıları ile yaşamda anlamın varlığı arasındaki ilişki temel psikolojik ihtiyaçlar aracılığıyla sağlanmaktadır. Lise öğrencilerinin üst-düzey kişilik yapıları ile yaşamda anlam arayışı arasındaki ilişkide temel psikolojik ihtiyaçların aracı rolü yoktur. Ancak esneklik ve yaşamda anlam arayışı arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişkili bulunmuştur. Durağanlık ile yaşamda anlam arayışı arasında ise, anlamlı bir ilişki bulunmamaktadır. Bu model her iki cinsiyet grubunda aynı şekilde geçerlidir. Araştırma bulguları ve sınırlılıkları tartışılmış bu bağlamda araştırmacı ve psikolojik danışmanlara yönelik öneriler sunulmuştur.

The purpose of this study is to test the role of mediating effects of basic psychological needs in the relationship between higher-order personality and the meaning in life. By examining the two groups participated in the study. The first group consists of 338 high school students to analyze the validity and reliability of the measuring instruments used in the study. In the second group 360 high school students participated to study for testing the proposed structural equation modeling. In order to gather data, Big Five Inventory, Basic Psychological Need Satisfaction Scale and the Meaning in Life Questionnaire were used. The data were analyzed by using SPSS and LISREL.Results showed that, Big Five Inventory and the Meaning in Life Questionnaire are valid and reliable tools for gathering data from high school students. The results revealed that satisfaction of basic psychological needs fully mediated the relationship between higher-order traits and presence of the meaning in life in high school students. Satisfaction of basic psychological needs did not mediated the relationship between higher-order traits and search of meaning in life in high school students. However results also showed a significant positive relationship between plasticity and search of meaning in life. On the other hand, no significant relationships were found between stability and search of meaning in life. The model did not differ significantly according to gender. The results and limitations of the study were discussed and recommendations have been provided to the psychological counselors.