Lise 9. sınıf öğrencilerinin zorbalık düzeylerinin problem çözme becerisi ve boyun eğici davranışları ile ilişkisinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırma, 9.sınıf öğrencilerinin zorbalık düzeylerinin problem çözmebecerisi ve boyun eğici davranışları ile ilişkisinin değerlendirilmesi amacıylayapılmıştır. Ayrıca zorbalık düzeyleri, problem çözme becerisi ve boyun eğicidavranışlar; yaş, cinsiyet, algılanan akademik başarı, kardeş sayısı, aileninalgılanan gelir düzeyi, ebeveynlerin hayatta olup olması, anne ve babanın eğitim durumu,zorbaca davranma, zorbalığa uğrama, zorbalığa uğrama sıklığı, kimler tarafındanzorbalığa uğradığı, zorbalığı paylaşıp paylaşmadığı, zorbalığa tanık olup olmadığı vezorbalıkla karşılaşıldığında ne yapıldığı değişkenleri açısından incelenmiştir.Araştırmanın örneklemini İstanbul ili Gaziosmanpaşa ilçesinin 9.sınıflarındaöğrenim gören 307 öğrenci oluşturmaktadır. Bu çalışmada öğrencilere Koç (2006)tarafından geliştirilen `Öğrenci İlişkileri Tutum Ölçeği`, Şahin, Şahin ve Heppner(1993) tarafından Türkçe'ye uyarlanan `Problem Çözme Envanteri` ve Şahin veHisli-Şahin tarafından Türkçeye uyarlanan `Boyun Eğici Davranışlar Ölçeği`uygulanmıştır (Şahin ve Şahin, 1997; akt.Savaşır ve Şahin, 1997). Bunlara ek olaraköğrencilerin zorbaca davranışları ile demografik ve ailevi özelliklerini saptamak içinaraştırmacı tarafından hazırlanan `Kişisel Bilgi Formu` kullanılmıştır.Verilerin analizinde parametrik tekniklerden Pearson Moment KorelasyonKatsayısı, İlişkisiz grup t testi, Tek Yönlü Varyans Analizi ve non-parametriktekniklerden Mann Whitney U, Kruskal Wallis testi kullanılmıştır.Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre, Öğrenci İlişkileri TutumÖlçeği'nin tüm alt boyutları ile Problem Çözme Envanteri toplam puanı arasındaanlamlı ilişki bulunmuştur. Öğrenci İlişkileri Tutum Ölçeği'nin Zorba Kişilik altboyutu ve Kendine Güven alt boyutu ile Problem Çözme Envanteri puanları arasındapozitif; Öğrenci İlişkileri Tutum Ölçeği'nin Zorbalıktan Kaçınma alt testi puanı ileProblem Çözme Envanteri puanları arasında negatif, Boyun Eğici Davranışlar Ölçeğipuanları arasında ise pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Problem ÇözmeEnvanteri ile Boyun Eğici Davranışlar Ölçeği puanları arasında da pozitif yöndeanlamlı bir ilişki saptanmıştır.Erkek öğrencilerin Zorba Kişilik ve Kendine Güven alt ölçek puanları, kızöğrencilerin puanlarından anlamlı derecede yüksek bulunmuştur. Ayrıca zorbalıklakarşılaşıldığında `hiçbir şey yapmam` cevabını veren öğrencilerin zorba kişilik altboyutu puanları `yardım etmeyi düşünürüm` ve `bir şekilde yardım ederim`cevabını veren öğrencilerin puanlarından anlamlı olarak daha yüksektir.Anahtar Kelimeler: Zorbalık, Problem Çözme Becerisi, Boyun Eğici Davranışlar

This study was conducted to evaluate the relationship between bullying,problem solving and submissive behavior for 9.graders. Besides, bullying, problemsolving and submissive behaviors were examined in terms of their age, gender,perceived academic achievement, number of siblings, perceived socio-economicallevel, if parents alive or not, parent's educational level, bullying behavior, exposureto bullying behavior, the frequency exposure to bullying behavior, exposure tobullying behavior by whom, telling/not tellingexposure to bullying behavior,witness/not witness to bullying behavior and what they do when are faced with bullying.The sample of the study is composed of 307 students attending 9th grades inhigh school in Gaziosmanpaşa, Istanbul. The students were administered `StudentsRelations Attitude` scale which was developed by Koç (2006), `Problem SolvingInventory` scale which was adapted to Turkish by Şahin, Şahin, Heppner (1993) and`Submissive Acts Scale` scale was adapted to Turkish by Şahin and Şahin (1997;akt.Savaşır, Işık, 1997). In addition, to this examination `Personal InformationForm` which was prepared by the researcher was also used to define demographical,family and bullying behaviors characteristics of students.Parametric Pearson Moment Correlation Coefficient, Independent Samples tTest, One Way ANOVA and non-parametric Mann Whitney-U, Kruskal Wallis Htests were used to analyse the data.According to the results of the study, there is significant relationship betweenStudents Relations Attitude's all of the subscales and Problem Solving Inventory. Itis found that there is significant positive relationship between Students RelationsAttitude's subscales which are Bully Personality, Self Confidence and ProblemSolving Inventory. There is significant negative relationship between StudentsRelations Attitude's subscales which is Avoidance from Bullying and ProblemSolving Inventory, and significant positive relationship between Avoidance fromBullying and Submissive Acts Scale. Also, it is found that there is significantpositive relationship between Problem Solving Inventory and Submissive Acts Scale.Males' scores are significant higher than females' Bully Personality and SelfConfidence subscales scores. Furthermore, Bully Personality subscales scores of thestudents who say `I do nothing` when are faced with bullying, are significantlyhigher than the scores of the students who say `I think about helping` and `I help insome way`.Keywords: Bullying, Problem Solving Skills, Submissive Behaviors