Sağlık sektöründe etkinliğin iyileştirilmesi: Bir yalın üretim uygulaması

Abstract

Yalın üretim, sistemdeki israfın elimine edilmesi felsefesi üzerine kurulmuş, değer kavramına odaklanarak en etkin üretim yöntemine ulaşma arayışında olan bir üretim sistemidir. Yalın üretimin uygulama alanı imalat sektörüyle sınırlı kalmamış, hizmet sektörü tarafından da etkinlik iyileştirme amacıyla yoğun bir şekilde kullanılmaya başlanmıştır. Bu tez çalışmasının konusu yalın üretim felsefesinin bir hizmet sektörü olan sağlık sektöründe uygulanmasıdır. Literatürde sağlık sektöründe gerçekleştirilmiş yalın üretim uygulamaları yer almakla beraber, Türkiye'de konu ile ilgili yapılmış çalışma yok denecek kadar azdır. Çalışmanın temel amacı, yalın üretim yöntemlerini kullanarak sağlık sektöründe etkinliğin iyileştirilmesidir.Bu çalışma kapsamında bir devlet hastanesinin Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon bölümünde değer akış haritalama ile simülasyon yöntemlerinin birlikte kullanıldığı bir uygulama gerçekleştirilmiştir. Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon bölümünde sosyal güvencesi olan ayakta tedavi gören hasta, sosyal güvencesi olmayan ayakta tedavi gören hasta, sosyal güvencesi olan yatan hasta ve sosyal güvencesi olmayan yatan hasta şeklinde dört farklı hasta grubu bulunmaktadır. Hasta gruplarının her birindeki hasta akışlarına ilişkin mevcut ve gelecek durumlar, değer akış haritalama yöntemiyle haritalandırılmıştır. Dört farklı hasta grubu içinden sosyal güvencesi olan ayakta tedavi gören hastalara ilişkin akışlar ise simülasyon ile modellenmiştir.Yalın üretim yöntemlerinden değer akış haritalamanın uygulanması sonucunda çizilen bölüme ait mevcut durum haritalarında, hasta bakış açısıyla değer katan faaliyet sayısı oldukça düşük bulunmuştur. Bunun nedeni mevcut durumda israf olarak nitelendirilebilecek çok sayıda adımın bulunmasıdır. Gelecek durum haritaları ile hasta için değer katmayan adımlar kaldırılmış ve yalın hasta akışı gösterilmiştir. Önerilen iyileştirmelerin sisteme etkisini görmek amacıyla sosyal güvencesi olan ayakta tedavi gören hastalara ilişkin mevcut durum ve gelecek durumla ilgili iki farklı senaryo için simülasyon modelleri geliştirilmiştir. Önerilen her iki model ile de hastanın sistemde kalma süresinin azaldığı görülmüştür. Değer katmayan sürelerin önerilen ilk model uygulandığında önemli oranda azaldığı, ikinci model uygulandığında ise tamamen elimine edildiği gözlenmiştir. Ayrıca gelecek durum için önerilen iki model de mevcut duruma göre daha dengeli hale gelmiştir. Son olarak çalışmanın bazı kısıtları olduğu vurgulanmış ve gelecekte bu konuda araştırma yapacaklara birtakım öneriler sunulmuştur.Anahtar Kelimeler: Yalın Üretim, Değer Akış Haritalama, Simülasyon, Sağlık Sektörü, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon.

Lean production is a production system that is established on the philosophy of elimination of waste in a system and searching for the most efficient production method by focusing on the value concept. The application area of lean production has not been limited to the manufacturing sector, it has been also used by the service sector more frequently with the aim of improving efficiency. In this dissertation we have concentrated on the implementation of lean production philosophy in the service sector, specifically in healthcare. Studies conducted on the application of lean production in the healthcare sector do exist but there is almost none in Turkey. The main aim of this study is to improve the efficiency of healthcare employing the lean production methods.In this study, the application was performed in the Physical Therapy and Rehabilitation department of a public hospital using both the value stream mapping and the simulation methods. There are four different patient groups in the Physical Therapy and Rehabilitation department: Outpatients having social security, outpatients having no social security, inpatients having social security and inpatients having no social security. Current and future states of patient flows in each patient groups were mapped using value stream mapping method. Among four different patient groups, maps of outpatients who have social security were modeled using simulation.Implementing the value stream mapping, a lean production method; from the patient?s view point, amount of value added time found was considerably low in the current state maps. The reason is that there are many steps to be considered as waste in the current state. Non value added steps for patient were eliminated and lean patient flow was shown with future state maps. To observe how the proposed improvements effect the system, current state and two different scenarios of future state of outpatients who have social security were modeled using simulation. Patient?s length of stay was reduced by proposed two models. A considerable amount of non value added time is reduced when the proposed first model applied and by the second model it is totally eliminated. In addition, proposed two models for the future state appear to be more stable than the current state. Finally, constraints of this study and the research areas are pointed out for future research on this subject.Keywords: Lean Production, Value Stream Mapping, Simulation, Healthcare Sector, Physical Therapy and Rehabilitation.