Aile işletmelerinde çalışanların nepotizm ve kronizm algılarını belirlemeye yönelik bir çalışma

Abstract

Bu araştırmanın amacı, örgütlerde önemli bir sorun grubunu oluşturan nepotizme (akraba kayırmacılığı) ve kronizme (eş-dost kayırmacılığı) ilişkin,aile işletmelerinde çalışanların algılarının bazı demografik özellik ve aile işletmelerinin yılsonu kar/zarar durumu ile birlikte işletmenin Net Kar Marjı Oranı (ROS), Özsermayenin Karlılığı Oranı (ROE) ve Aktiflerin Karlılığı Oranı (ROA) arasında bir ilişkinin olup olmadığını ortaya koymaktır. Bu bağlamda, araştırma kapsamındaki aile işletmelerinde çalışanların nepotizm ve kronizm algılarının belirlenmesinde anket tekniğinden faydalanılmıştır. Nepotizm ve kronizm ölçeği araştırma kapsamında, Ankara'da faaliyet gösteren beş aile işletmesinin çalışanları üzerinde uygulanmıştır. Anket tekniği ile elde edilen verilerin çözümlenmesinde betimsel istatistiklerin yanı sıra Pearson momentler çarpımı korelasyonu analizinden faydalanılmıştır. Nepotizm ve kronizmin işletme karlılığı, Net Kar Marjı Oranı (ROS), Özsermayenin Karlılığı Oranı (ROE) ve Aktiflerin Karlılığı Oranıyla (ROA) ilişkisini incelemek için de farklılık testi analiz tekniği kullanılmıştır. Bu tekniğin kullanılma amacı ise birbirinden bağımsız iki grubun ortalamaları arasındaki farkın anlamlı olup olmadığının test edilmesidir. Buna göre; ikili grup şeklindeki karşılaştırmada Net Kar Marjı Oranı (ROS) ile Özsermayenin Karlılığı Oranı (ROE) ve 2017 kar-zarar durumu ile Aktif Karlılığı Oranı (ROA) değerleri en düşük ve en yüksek değere sahip işletmeler açısından kronizm ve nepotizm algıları veri alınarak incelenen analizlerde anlamlı bir ilişkinin kurulduğu görülmüştür. Söz konusu sonuçlar araştırmanın amacı doğrultusunda yorumlanarak konuya yönelik öneriler geliştirilmiştir.

The aim of this study is to determine whether there is a relotionship between nepotism and chronism, which is the important groups of problems in organizations, some demographic characteristics of the employees' perceptions in family businesses and the year-end profit / loss status of the family businesses and the Net Profit Margin Ratio (ROS), Return on Equity (ROE) and the Return on Assets (ROA) of the enterpise. In this context, questionnaire technique was used to determine the perceptions of nepotism and chronism of the employees in the family companies identified within the scope of the research. Nepotism and chronism scale was applied to the employees of five family companies operating in Ankara. In the analysis of the data obtained by the questionnaire technique, besides the descriptive statistics, Pearson product correlation analysis was used. The difference test analysis technique was used to examine the relationship between nepotism and chronism with operating profitability, Net Profit Margin Ratio, Equity Profitability Ratio and Profitability Ratio of Assets. The purpose of this technique is to test whether the difference between the means of two independent groups is significant or not. According to this, in the comparison of a form of a binary groups, Net Profit Margin Ratio (ROS) and Return on Equity (ROE) and 2017 profit-loss situation and Return on Assets (ROA) values are the lowest and highest values owner. According to bussinesses, meaningful relationship was established in the perceptions of the data analysed of chronism and nepotism. These results were interpreted for the purpose of the research and recommendations were developed.