Seçilmiş üstün özellikli melez kayısı genotiplerinin verim ve meyve kalite özellikleri ile biyokimyasal içeriklerinin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışma İnönü Üniversitesi Kayısı Araştırma ve Uygulama Merkez Müdürlüğünde 1999 yılında başlatılan `Çok Amaçlı Kayısı Islah Projesi` kapsamında erkenci kayısı çeşitlerinin geliştirilmesi amacıyla yapılan melezleme çalışmaları sonucu ıslah edilen kayısılar üzerinde yürütülmüştür. Bu amaçla elde edilen 11 melez genotip ile 3 referans çeşit (Ninfa, Hasanbey, Dilbay) aynı arazide yetiştirilerek meyve kalite özellikleri bakımından karşılaştırılmıştır. Çalışma kapsamında genotiplere ait ilk ve son çiçeklenme tarihleri, meyve olgunlaşma süreleri kaydedilmiş olup, meyve kalite özelliklerinden meyve ağırlığı, çekirdek ağırlığı, et/çekirdek oranı, suda çözünür kuru madde miktarı (SÇKM), titre edilebilir asit (TA) değerleri belirlenmiştir. Çalışmada ayrıca yaygın fenolik bileşiklerden Gallik asit, Kateşin, Klorogenik asit, Epigallokateşin gallat, Epikateşin, Rutin, Naringin, Kuerçetin içerikleri belirlenmiştir. İncelenen özelliklerin tümünde genotipler arasındaki farklar istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Çalışma kapsamında yer verilen genotiplerde tam çiçeklenmeden meyve hasat tarihine kadar geçen gün sayıları 74 ile 102 gün arasında değişmiştir. Seçilen genotiplerde incelenen fiziksel parametrelerden ortalama meyve ağırlığı 31.44 g ile 72.54 g, çekirdek ağırlığı 1.97 g ile 3.75 g, et/çekirdek oranı 9.60 ile 18.79 arasında değişmiştir. Kimyasal parametrelerden SÇKM % 10.07 ile % 18.26, TA % 0.59 ile % 1.77 arasında değişmiştir. Meyve ağırlığı, çekirdek ağırlığı, et/çekirdek oranı, SÇKM ve TA değerlerinde genotipler arasındaki toplam varyans değerleri ise sırasıyla % 13.0, % 12.7, % 13.7, % 5.4 ve % 10.9 olarak tespit edilmiştir. Yapılan araştırma sonucunda referans çeşitler ile karşılaştırıldığında meyve kalite özellikleri ve erkencilik bakımından 4 genotip erkenci yeni kayısı çeşit adayı olarak ümitvar bulunmuştur.

This study was conducted on apricots bred as a result of the crossing studies which were performed for the purpose of breeding new early apricot cultivars as a part of `Multi Purpose Apricot Breeding Project` started at Inonu University Apricot Research and Application Center in 1999. For this aim, 11 hybrid genotypes obtained from crossing studies and 3 reference cultivars (Ninfa, Hasanbey, Dilbay) were compared in terms of fruit quality characteristics by cultivating at the same orchard. First and last blossom dates, fruit ripening periods were recorded and fruit quality traits such as fruit weight, kernel weight, flesh/kernel rate, total soluble solids (TSS), titratable acidity (TA) were determined as part of the study. Besides, common phenolic compounds of Gallic acid, Catechin, Chlorogenik acid, Epigallocatechin gallat, Epicatechin, Rutin, Naringin, Quercetin contents were examined in fruit samples of the genotypes. Significant statistical differences were found between genotypes in all traits included in the study. Days from full-blossom until fruit harvest varied between 74 days and 102 days for the genotypes evaluated in the study. In the selected genotypes, the results of physical parameters varied between 31.44 g and 72.54 g for fruit weight, 1.97 g and 3.75 g for kernel weight, 9.60 and 18.79 for flesh/kernel weight. On the other hand, results of chemical analyses varied between 10.07 % and 18.26% for TSS, 0.59 % and 1.77 % for TA. Cumulative variance of fruit weight, kernel weight, flesh/kernel rate, TSS and TA were calculated as 13.0 %, 12.7 %, 13.7%, 5.4 % and 10.9 %, respectively. As a result of this study, when compared with reference cultivars, 4 genotypes were found promising as new early apricot cultivars in terms of earliness and fruit quality characteristics.