Ergenlerin kişilik özellikleri ile ayrışma bireyleşme arasındaki ilişkide akran ilişkilerinin aracı etkisi

Abstract

Bu araştırmanın amacı ergenlerin kişilik özellikleri ile ayrışma-bireyleşme arasındaki ilişkide akran ilişkilerinin aracı etkisinin incelenmesidir. Araştırmanın çalışma evrenini 2016-2017 eğitim öğretim yılı bahar yarıyılında, lisede öğrenim gören 11. ve 12. sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Çalışmanın örneklemi uygun örnekleme yöntemi ile farklı lise türlerinden çalışmaya gönüllü olarak katılan N11= 209'i 11. sınıf, N12= 348'ı 12. sınıf öğrencisi olmak üzere, toplam 557 (Nkız= 312 ve Nerkek= 245) kişidir. Çalışmada Ayrışma-Bireyleşme Ölçeği (ABÖ), Akran İlişkileri Ölçeği (AİÖ), Beş Faktör Kişilik Ölçeği (BFKÖ) ve Kişisel Bilgi Formu ölçme araçları kullanılmıştır. Veriler, SPSS ve LISREL istatistik programları ile analiz edilmiştir. Önerilen istatiksel hipotetik modelde, ergenlerin kişilik özelliklerinin ayrışma-bireyleşme ile olan ilişkisinde akran ilişkilerinin aracılık ettiği öne sürülmüştür. İlk olarak çalışmada kullanılan ölçeklerin doğrulayıcı faktör analizleri, ölçeklerin doğrulayıcı faktör analizlerine ilişkin t- değerleri ve uyum iyiliği değerleri Lisrel programıyla teste tabi tutulmuştur. Ölçeklerin doğrulayıcı faktör analizleri sonuçlarına göre, her bir örtük değişkene ait ölçüm modellerinin (p<.01) düzeyinde anlamlı oldukları ve kabul edilebilir uyum değerleri sınırları içerisinde oldukları saptanmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre, ergenlerin kişilik özellikleri ile ayrışma-bireyleşme arasındaki ilişkide, akran ilişkilerinin negatif yönde aracılık ettiği ortaya çıkmıştır. Çalışmaya katılan ergenlerin, cinsiyet, sınıf düzeyi ve okul türü değişkenlerine ilişkin analizler ile ergenlerin ayrışma-bireyleşme, kişilik özellikleri ve akran ilişkileri özelliklerinin birbirileriyle olan ilişkileri, bağımsız t testi, ANOVA, Pearson Çarpım Momentler Korelasyon aracılığıyla analiz edilmiştir. Çalışmadan çıkan sonuçlara göre, ergenlerin ayrışma-bireyleşme düzeyleri ile akran ilişkileri arasında negatif yönde anlamlı bir ilişkinin olduğu tespit edilmiştir. Benzer şekilde, genelde ergenlerin ayrışma-bireyleşme düzeyleri ile kişilik özellikleri arasında negatif ve anlamlı bir ilişkinin olduğu ortaya çıkmıştır. Çalışmanın sonuçları önceki araştırmalar ışığında tartışılmış ve araştırmadan elde edilen sonuçlara göre, psikolojik danışmanlara ve araştırmacılara öneriler sunulmuştur.Anahtar Kelimeler: Ergen, Ayrışma-Bireyleşme, Akran İlişkileri, Kişilik Özellikler

The aim of this study is to investigate the mediating effect of peer relations on the relations between personality traits of adolescents and separation-individuation. 11th and 12th class students attending high school in the spring semi term of 2016-2017 academic years make up the population of the study. The sampling of the study is convenience sampling method the sampling consists of 557 (Ngirl=312 and Nboys=245) students of 11th class, N11=209, and 12th class, N12=348, and who are participating the study voluntarily from different high schools. In the study, measuring tools such as Separation-Individuation Scale (SIS), Peer Relation Scale (PRS), Five-Factor Personality Scale (FFPS) and Personal Information Form were used. The data were analysed by means of SPSS and LISREL statistic programs. In the suggested statistically hypotactic model, it is asserted that peer relations mediated in the relations with separation-individuation of personal traits of adolescents. Initially, the utilized confirmatory factor analyses of scales and t-values and goodness of fit values about confirmatory factor analyses of scales were subjected to test via Lisrel test. According to the confirmatory factor analyses of scales, measurement models belonging to each implicit variable were found to be significant at (p<.01) level and it was established that they were within the limits of acceptable adaptive values. According to results obtained from the investigation, it was revealed that peer relations mediated in negative direction in the relations between personality traits of adolescents and separation-individuation. Analyses about gender, class level and school type variables of adolescents participating in the study and the relations of separation-individuation, personality traits and peer relation traits with each other were analysed by means of independent t test, ANOVA, Pearson Product Moment Correlations. According to the results revealed in the study, it was determined that there was a significant relation in negative direction between separation-individuation levels of adolescents and peer relations. Similarly, it turned out to be a negative and significant relation between separation-individuation levels of adolescents and peer relations in general. The results of the study were discussed in the light of previous studies; and according to results obtained from this study, suggestions were made to the psychological counselors and researchers. Key Words: Adolescent, Separation-Individuation, Peer Relations, Personality Traits