Bursevî İsmâil Hakkî Şerh-i Pend-Nâme-yi Attâr (I-II. Ciltler): İnceleme-metin-sözlük

Abstract

Bu tez çalısmasının amacı, ünlü Türk âlim ve mutasavvıfı Bursevî İsmâil Hakkî (1653-1725)'nın Klâsik Türk edebiyatına etki etmiş Fars edebiyatının önemli eserlerinden Feridüddin Attâr'ın Pend-nâme adlı eserine yazılmış Türkçe şerhi olan, ?Şerh-i Pend-nâme-yi Attâr? adlı iki ciltten oluşan şerhin hem ilmî usullere uygun olarak gün ışığına çıkarılıp Türk kültür ve edebiyat dünyasının zengin kaynaklarından birini daha bilim dünyasının istifadesine sunulması hem de bu eser üzerinde yapılacak diğer çalışmalar için bir metin ortaya konulmasıdır.Çalışmada, şerh ve pend-nâmelerle ilgili Türk edebiyatı araştırmacılarının yapmış oldukları çalışmalar, tespitler ve verdikleri hükümler tartışılmış; Türk edebiyatına ait kaynakların taranmasıyla genel olarak geleneksel şerh dünyamız, özel olarak da pend-nâme şerhleri ve şarihleri hakkında genel bilgiler verilmiştir. Klâsik Türk edebiyatının temel biyografik kaynaklarına ulaşarak 17. yüzyıl müelliflerinden Bursevî İsmâil Hakkî'nin hayatı ve eserleri hakkında bilgiler verilmeye çalışılmış; üzerinde çalışılan bu şerhten hareketle eser ve şarihi hakkında çeşitli tahlillerde bulunulmuştur.Bursa İnebey Yazma ve Basma Eserler Kütüphanesi'nde müellif hattı bulunan eserin ayrıca kütüphanelerde bulunan yazma ve matbu nüshaları incelenmiş, bu nüshalardan bir nüsha şeceresi oluşturulmuş; müellif hattı olan yazmadan hareketle ilmî transkripsiyon sistemine uygun olarak iki ciltlik eser Lâtin harflerine aktarılmıştır. Metin içinde geçen kelimeler, kavramlar ve terkiplerle ilgili, bilhassa şarihin verdiği anlamlar göz önünde bulundurularak çalışmanın sonunda bir sözlük hazırlanmıştır.Anahtar Kelimeler: Şerh, Pend-nâme, Feridüddin Attâr, Bursevî İsmâil Hakkî, Şerh-i Pend-nâme-yi Attâr.

As it is known Classical Turkish literature is influenced by Persian literature. Most of Persian manuscripts are read and many commentary books were written on them. So one of widely read book is Feridüddin Attâr?s Pend-nâme. Pend-nâme is an advice book that not only widely read but also simulated and many commentary books were written on it. The purpose of this thesis is to introduce an academic study on the two volume of Şerh-i Pend-nâme-yi Attâr written by Bursevî İsmâil Hakkî who is well-known mystic and scholar in 17. century. It is also intended to bring out another valuable literary work of rich Turkish literature for the benefit of academic world, and establish a base for further studies on the subject.In this study, commentary and advice-books studies, determinations and conclusions of Turkish literature researchers are investigated. General informations about commentary, Pend-nâme's commentaries, the biography of 17th century scholar and mystic Bursevî İsmâil Hakkî are given.Author?s manuscript Şerh-i Pend-nâme-yi Attâr is available in Bursa İnebey Yazma ve Basma Eserler Library. We studied on this text but also viwed it?s copies and manuscript list is formed. A glossary, considering the meanings given by the writer, is also included in the end.Key Words: Commentary, Pend-nâme, Feridüddin Attâr, Bursevî İsmâil Hakkî, Şerh-i Pend-nâme-yi Attâr.