Bir ittihatçı eğitimci Ahmet Şükrü Bey

Abstract

Bu çalışmada esas olarak II. Meşrutiyet Dönemi eğitimcilerinden Ahmet Şükrü Bey'in (1875-1926) hayatı ve Türk eğitimine katkıları incelenmiştir. Ayrıca siyasi kişiliğiyle Ahmet Şükrü Bey'in hayatı mensubu bulunduğu İttihat ve Terakki Partisi ile birlikte ele alınmış ve kendisiyle doğrudan alakalı dönemin siyasi hadiseleri de söz konusu edilmiştir. Eğitimin içinden gelen Ahmet Şükrü Bey'in Maarif Nazırlığı döneminde Türkiye'de ilk kez resmî anaokulları kurulmuş; İlköğretim Kanunu çıkarılmış ve bu eğitim kademesinin öğretmen, kitap, program, bina sorunları çözülmeye çalışılmış; Darülfünunun modern bir eğitim kurumu haline dönüştürülmesine teşebbüs edilmiş ve özerkliğe doğru ilk adımlar atılmış; kızların orta ve yükseköğretim imkânına kavuşturulmaları ile ilgili çalışmalar yapılmış; on binlerce yetim ve korunmaya muhtaç çocuk için darüleytamlar teşkil edilmiş; Türk eğitimini daha ileriye taşımak için yabancı ülkelere öğrenci gönderilmesine büyük ilgi gösterilmiş; idadi ve sultanilerde köklü değişiklikler gerçekleştirilmiş; ilmî encümenler teşkiliyle yazı, dil ve edebiyata katkı sağlanmış; merkez ve taşra teşkilatının modern ve muntazam bir hâle getirilmesi amaçlanmış; eğitimde öğretmenin önemi iyice anlaşılarak öğretmen okulları ve öğretmen yetiştirme ile ilgili mühim yenilikler gerçekleştirilmiş; azınlık ve yabancı okulları üzerinde nihayet devlet denetimi sağlanmıştır. Ahmet Şükrü Bey Mütareke Dönemi'nde siyasi nedenlerle sorgulanmış, tutuklanmış ve sürgün edilmiştir. 1923 başlarında ise ittihatçılığın canlandırılması kapsamındaki faaliyetlere katılmış, bu çerçevede Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası hareketinde yer almıştır. Müteakiben İzmir Suikastı hadisesinde birinci derecede ilgili görülerek idam edilmiştir. Son hadise Ahmet Şükrü Bey'le birlikte ittihatçılığın da sonu olmuştur.Anahtar Sözcükler: Ahmet Şükrü Bey, İttihat ve Terakki Cemiyeti(Partisi), II. Meşrutiyet Eğitimi, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, İzmir Suikastı.

AHMET ŞÜKRÜ BEY AS A UNIONIST AND AN EDUCATORErsin MÜEZZİNOĞLUErciyes University, Social Sciences Institute,Doctoral Dissertation, June 2012Supervisor: Prof. Dr. Mustafa KeskinABSTRACTThis study is fundamentally based on the life of Ahmet Şükrü Bey (1875-1926) ? one of the educators of 2nd constitutional monarchy- and his contributions of Turkish education life. In addition, as a political personality, Ahmet Şükrü Bey?s life is taken together with the Union and Progress Association(party) and some of the period?s political events which were directly related to him. During his ministery of education, for the first time in Turkey, official kindergartens were established; the law of primary education was introduced and teacher, book, program, and building issues of this education grade were tried to be solved; Darülfünun was attempted to be transformed into modern education instutitions and first steps of autonomy were taken; trials related to girls? opportunity to study in secondary and high schools were made; orphanages were constituted for tens of thousands orphans and for children who were in need of protection; great interest was shown to Turkish students? being sent to foreign countries to move the Turkish education system forward; radical changes were carried out in preparatory and secondary schools; contributions to writing, language and literature were made; ministry?s center and province organization was aimed to be modernized and regulated; the teacher?s importance in education was thoroughly understood and essential innovations were made in teacher schools and teacher training; the government?s control was finally provided on minority and foreign schools. In the armistice period, Ahmet Şükrü Bey was questioned, arrested, and exiled for political reasons. Also at the beginning of 1923, he attended arousing activities of the unity, and in this frame he took part in Progressive Republician Party movement. Afterwards he was executed for being primarily concerned with the Izmir Assasination event. This last event was the end of Ahmet Şükrü Bey and the unionism.Key Words: Ahmet Şükrü Bey, Union And Progress Association(Party), 2nd Constitutional Monarchy Education, Progressive Republician Party, Izmir Assassination.