Günümüz İran Zerdüştiliği üzerine bir araştırma

Abstract

Zerdüşt'ün reformuyla Doğu İran'da doğan, gelişen ve Tek tanrılı dinler arasında yer alan Zerdüştilik 3000 yıllı aşkın geçmişiyle İran, Ortadoğu ve Orta Asya'nın dini, kültürel ve sosyal yapısında etkili olan bir dindir. M.Ö.500-M.S.700'lü yıllar arasında İran'da baskın ve evrensel bir din haline gelen Zerdüştilik Sasanilerin resmi dini haline gelip İran siyasal anlayışını etkiledi.İnanç, ibadet, ahlak konularında ilahi kökenli dinlere benzeyen Zerdüştilik uzun tarihi süreçte çeşitli biçimlere dönüşerek, monoteist yapısı, düalist anlayışı ve muhafazakâr geleneğiyle varlığını günümüze kadar sürdürdü.Zerdüştilik eski Aryanlar döneminden kalma çiftçilik, tarım ve göçebelik dönemi geleneklerini taşımakta, kendine özgü, teoloji, eskatoloji, felsefi, ve ahlak anlayışıyla dikkat çekmektedir.Sasanilerin İslam orduları tarafından yıkılmasından sonra İran'ın İslamlaşması hızlandı. Gerileme sürecine giren Zerdüştilik milli bir dine dönüşerek varlığını İran ve Hindistan'da devam ettirdi.Günümüz İran'ında Zerdüştilik Müslüman-Şiiler tarafından Ehli Kitap statüsünde kabul edilmekte, resmi dinler arasında yer almaktadır. İran Zerdüştileri İran'ın kadim unsuru ve İranlı kimliğiyle modern yaşam ve reformist din anlayışıyla toplumsal hayatta yerini almaktadırlar.Anahtar Kelimeler: Zerdüştilik, Zerdüşt, İran, Din, Avesta, Gatha

Arising in the eastern Iran with Zarathushtra's reform, Zoroastrianism which is between the developing and monotheistic religions is effective in the religious, cultural and social life of Iran, Middle East and Central Asian societies for almost 3000 years. Between B.C.500-A.D700 Zoroastrianism which became the dominant and universal religion in Iran became the official religion of Sassanids and influenced the political understanding of Iran.Zoroastrianism resembling religions based on divine in faith, worship and moral matters transformed into various forms in long terms and has continued its existence until today with its monotheistic structure, dualistic approach and conservative tradition.Zoroastrianism carries farming of ancient Aryans era, traces of agriculture and nomadic life of the period, its traditions and draws attention with its own morality concept, theology, eschatology and philiosopy. Sassanid Empire was destroyed by the armies of the Islamic and Iran converted to Islam rapidly. Zoroastrianism declined and transformed into national religion and continued its existence in India and Iran. Today Zoroastrianism is accepted in the status of People of Book by MuslimsShiite and is among the official religions in Iran. Iranian Zoroastrians are the ancient elements of Iranian society and are accepted with Iranian identity and take their places with their modern lifes and reformist religion concepts in the social life.Keywords: Zoroastrianism, Zarathushtra, Iran, Religion, Avesta, Gathas