Toplumsal değişme ve Alevi Dernekleri: Adıyaman örneği

Abstract

Çeşitli sebeplerle şehirlere göç etmek zorunda kalan Alevilerin, geleneksel Aleviliğin yaşatılmasında ve yeni nesillere aktarılmasında vaz geçilmez bir öneme sahip olan dedelerle bağları kopmuştur. Aleviliğin temelini oluşturan bu bağın kopması, şehirlerdeki Alevileri bir boşluğa itmiş, oluşan boşluğu aynı zamanda birer sivil toplum örgütleri olan Alevi Dernek ve vakıfları doldurmaya çalışmıştır. Kurulan her dernek ve oluşan her sivil toplum örgütü Aleviliği diğerinden farklı anlamış ve bu farklı anlayış etrafında kendi gibi düşünen diğer bireylerle birlikte hareket etme gereği duymuştur. Böylece şehirlerde, Alevilik adına hareket eden ve birbirlerinden oldukça farklı anlayışlar etrafında örgütlenen Alevi dernekleri ortaya çıkmıştır. Biz bu çalışmamızda şehirlerde örgütlenen bu Alevi örgütlerinin Aleviliği nasıl yorumladıklarını, hangi ritüelleri yerine getirdiklerini, birbirleri ile ve Sünnilerle ilişkilerini, siyasete bakışlarını, şehirlerde fonksiyonsuz kalan Alevi kurumlara nasıl yaklaştıklarını vs. incelemeye çalıştık.Araştırmamız sonucunda, Adıyaman ilinde birbirinden farklı anlayışlar etrafında örgütlenen dört temel Alevi örgütünün var olduğunu gördük. Bunlardan, Cem Vakfı, geleneksel Aleviliği yaşatmak için dedeler ve ocaklar ekseninde örgütlenip, çatışmadan uzak faaliyetler sürdürmektedir. Pir Sultan Abdal Derneği, etnik ve sol bir yorum etrafında bir araya gelen Alevilerin örgütlendikleri bir kurum olarak öne çıkmaktadır. Kültürel Alevilik kurumları dediğimiz Alevi Kültür Dernekleri ve Hacı Bektaş Anadolu Kültür Vakfı, Alevi değer ve ritüellerini yaşatmak için cemevleri kurup, Alevi değerlerini yeni nesillere aktarmak amacıyla Alevileri cemevlerinde bir araya getirme gayretindedir. İmam Hüseyin Derneği ise, kendilerinin, Sünnileşmek veya solcu olmak arasında sıkışan Aleviler için üçüncü seçenek olduklarını ifade etmektedirler. Anahtar kelimeler: Şehirleşme, örgütlenme, modernleşme, dernekleşme, sivil toplum, Alevilik, Şiilik, cemevi.

Alevis who were forced to migrate to cities for various reasons have lost touch with dede?s who were importance the traditional Alevism transfer to new generations. To break this bond to form the basis of Alevism forced Alevis who live in cities to become a member of Alevis association. This situation gave rise to a different Alevism. In this way, Alevisms emerged in cities differ from each other and the traditional Alevism. In this study, we tried to analyze Alevis organized in cities what they understand from Alevism, the kind of rituals they perform, their interrelations and their relation with Sunnis, their opinions about Dedelik, brotherhood, düşkünlük and politics.As a result of our research in the province of Adiyaman we've found that there are four Alevi organization that have different understanding of Alevism. These are Cem Foundation, Pir Sultan Abdal Association, Alevi Cultural Association, Haci Bektas Anatolian Cultural Foundation and İmam Hüseyin Association. Cem Foundation engaged a non-confrontational activities to provide traditional Alevism. Pir Sultan Abdal Association is a place where the people with leftist rewiev come together. Alevi Cultural Association and Hacı Bektaş Veli Anatolian Cultural Foundation, known as associations of cultural Alevism, are striving to establish cemevis, meet Alevis and Dedes in cemevis. Imam Hussein Association stated that it is a third option for Alevis who have been forced to accept Socialism and Sunnism.Keywords: Urbanization, organization, modernization, association, non-governmental organizations, Alevism, Shiism, cemevi.