Bilgisayar destekli bağımsız muhasebe denetiminde güvenilirliği etkileyen faktörler: Türkiye`deki bağımsız denetçiler üzerine bir araştırma

Abstract

Çağdaş işletmeler planlanmış hedeflerine ulaşmak için teknolojik olanaklardan en üst düzeyde yararlanmaktadırlar. Bir taraftan günlük faaliyetlerin yürütülmesi, diğer taraftan bu faaliyetlerin muhasebeleştirilmesi ve finansal tabloların düzenlenmesi artık elektronik bilgi işlem ortamında gerçekleştirilmektedir. İşletme bakımından büyük önem taşıyan bu bilgilerin elektronik ortamda saklanması, denetimlerinin de elektronik ortamda yapılmasını zorunlu kılmaktadır.Elektronik bilgi ortamının varlığı denetimin genel amacını ve kapsamını değiştirmemiş ise de denetim sürecinde, denetim tekniğinde, kanıtların toplanmasında ve en önemlisi olarak da denetim anlayışında değişimlerin yaşanmasına sebep olmuştur. Bu değişimler, denetçilerin yeni duruma uyum sağlamalarını ve elektronik bilgi ortamlarında etkili bir denetim sürecinin nasıl yönetilebileceğini dikkate almalarını gerektirmiştir.Güvenilirliği son derece önemli olan bağımsız muhasebe denetiminin hangi faktörler tarafından etkilendiğinin bilinmesi ve denetçinin bu faktörler karşısındaki anlayış ve davranışlarının tespiti karar alma aşamasında yapılacak değerlendirmeler bakımından göz ardı edilemeyecek önemdedir.Ancak gelişme süreci nispeten yeni olan bilgisayar destekli muhasebe denetiminde güvenilirliği etkileyen faktörlerin belirlenmesine yönelik özellikle Türkiye'de kapsamlı bir çalışma bulunmamaktadır. Literatürdeki bu eksikliğin giderilmesine katkı sağlamayı hedefleyen bu çalışmada, bilgisayar destekli bağımsız muhasebe denetiminin güvenilirliğini etkileyen faktörler ile bu faktörlerin geleneksel bağımsız muhasebe denetiminin güvenilirliğini etkileyen faktörlerden farklılıkları, bağımsız denetçilerin görüşlerine dayalı bir araştırma ile tespit edilmiştir.Literatürdeki mevcut teorik tartışmalar ve ankete dayalı araştırma sonuçları, geleneksel bağımsız muhasebe denetiminin güvenilirliğini etkileyen faktörler ile bilgisayar destekli bağımsız muhasebe denetiminin güvenilirliğini etkileyen faktörler arasında sayıları, kaynakları, önemlilik dereceleri ve çeşitleri itibariyle önemli farklılıkların bulunduğunu göstermektedir.

Modern corporations benefit from technological advances immensely to reach their goals. They do not utilize the electronic environment to run their daily operations only, but also use it for the accounting process and for the preparation of financial statements. The storage of these vital accounts and statements in the electronic environment also requires the auditing of these accounts to be conducted electronically.Even though the existence of electronic information platform has not altered the goal and content of the audit process, it has affected the audit process, audit technique, the collection of evidence, and most importantly the concept of auditing. The changes in these concepts require the auditors to adjust to the new environment and to understand how an effective audit could be carried out in this new environment.It is vital that decision makers understand which factors affect independent accounting auditing, whose reliability is very important. In addition, the detection of the understanding and behavior of the auditor regarding these factors is very important, as well.However, there are no studies investigating the factors that affect the reliability of computer aided auditing, which is relatively in the early stage of its development, for Turkey. This study, which aims to fill this gap in the literature, investigates the factors that affect the reliability of computer aided independent accounting auditing and makes a comparison between these factors and the factors that affect the reliability of traditional independent accounting, by utilizing a survey applied to independent auditors.Previous theoretical discussions and the study findings based on survey results suggest that there are vital differences between the factors affecting the reliability of traditional and computer based independent accounting auditing, in terms of quantities, sources, the degree of importance and classes.