Bazı turunçgil melezlerinde turunçgil tristeza virüsü (Citrus tristeza virus (CTV))`ne dayanıklılığın moleküler markörlerle belirlenmesi

Abstract

Türkiye coğrafik konumundan dolayı gen merkezi olmayan birçok bitkinin ekolojik isteklerini karşılamaktadır. Turunçgiller, Ülkemizin sahip olduğu ekolojik koşullarda rahatlıkla yetişebilen, besleyici özelliğe sahip ve geniş alanlarda üretimi yapılan bir bitki grubudur. Ancak, diğer bitkisel ürünlerimizde olduğu gibi yetiştiriciliği sınırlayan biyotik ve abiyotik etmenler mevcuttur. Dünyada salgın yapan tristeza virüsü, turunçgil bahçelerini zarara uğratmış, üretim miktarını azaltıp kaliteyi düşürmüştür. Bu virüs Türkiye'ye enfekteli aşı materyalleri ile giriş yapmıştır ancak etkili vektörü ülkemizde bulunmamaktadır. Ülkemiz genelinde, özellikle üretimin yoğun bir şekilde yapıldığı Akdeniz bölgesinde kullanılan turunç anacı bu virüse karşı duyarlıdır. Bu çalışmada, turunca alternatif olabilecek Tristeza'ya dayanıklı anaç geliştirmek amacı ile dayanıklı ebeveynler kullanılarak oluşturulan üç farklı melezleme kombinasyonlarından elde edilen melez bitkiler, haritalama sonucu dayanıklılık geninin varlığını gösteren 35 RAPD markörü ile taranmıştır. Bu çalışma ile Turunçgil anaç ıslahında Tristeza'ya dayanıklılık için erken seleksiyon markörlerinin farklı populasyonlarda kullanılabilirliği ortaya koyulmuştur.

Turkey meets ecological desires of many plants that are not gene center, because of geographical location. Citrus that have nutritive properties and produced in large areas is a group of plants that can grow easily on the ecological conditions in our country. However, citrus cultivation is limited by biotic and abiotic factors like other herbal products. Tristeza virus which affects the citrus orchards around the world, has damaged citrus orchards, reducing the amount of production and decreasing the quality. This virus has been entered with infected graft materials in Turkey, but effective vector is not available in our country. Sour orange that used as citrus rootstock especially Mediterranean Region where production is performed intensively in our country, is susceptible to tristeza virus.In this study, hybrid plants that obtained from three different hybridization combinations formed by using Tristeza-resistant parent, were screened with 35 RAPD markers indicating the presence of the resistance gene. This study demonstrated utility of early selection markers for citrus rootstock breeding for resistance to tristeza virus in different population.