Ergenlerin cinsiyet ve öğrenim kademesi düzeylerine göre bilişsel esneklik düzeyleri ile karar stratejileri arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, ergenlerin cinsiyet ve öğrenim kademesine göre bilişsel esneklik düzeyleri ile karar stratejileri arasında anlamlı bir fark olup olmadığını incelemektir.Araştırmanın örneklemi, 15-20 yaşları arasında, 538 kız, 472 erkek öğrenci olmak üzere toplamda 1010 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırmaya katılan öğrenciler Adana ili, Çukurova, Seyhan, Yüreğir ve Sarıçam ilçelerinde yer alan 11 ortaöğretim okulundan ve Çukurova Üniversitesi'nin bölümlerinden evrendeki oranlarına göre tabakalı ve seçkisiz örnekleme yöntemi ile oluşturulmuştur. Araştırmaya katılan grubun, bilişsel esneklik düzeylerini belirlemek amacıyla `Bilişsel Esneklik Ölçeği` (Bilgin, 2009a) ve karar stratejilerini belirlemek için ise `Karar Stratejileri Ölçeği` (Kuzgun, 1992) kullanılmıştır. Araştırmada kullanılan veriler SPSS 18 paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Bilişsel esneklik düzeyleri ile karar stratejileri puanları arasında cinsiyet ve öğrenim kademesine göre anlamlı bir fark olup olmadığını anlamak için varyans analizi yapılmıştır. Katılımcıların cinsiyet değişkeni açısından bilişsel esneklik düzeylerine göre mantıklı ve kararsızlık stratejileri alt ölçeği puanları aritmetik ortalamaları arasında anlamlı farklılıklar olduğu, içtepisel ve bağımlı karar verme alt ölçeği puanları aritmetik ortalamaları arasında anlamlı farklılıklar olmadığı görülmektedir. Yüksek bilişsel esnekliğe sahip ergenlerin mantıklı karar verme stratejilerini daha çok kullandığı görülmüştür.Katılımcıların öğrenim kademesi değişkeni açısından bilişsel esneklik düzeylerine göre içtepisel, mantıklı ve bağımlı karar verme stratejileri alt ölçeği puanları aritmetik ortalamaları arasında anlamlı farklılıklar olduğu, kararsızlık stratejisi alt ölçeği puanları aritmetik ortalamaları arasında anlamlı farklılıklar olmadığı görülmektedir. Yüksek bilişsel esnekliğe sahip ergenlerin mantıklı karar verme stratejilerini daha çok kullandığı görülmüştür.Araştırma sonucunda bilişsel esneklik düzeyleri arttıkça mantıklı karar verme puanlarının da arttığı gözlenmektedir. Ancak bilişsel esneklik düzeyi arttıkça içtepisel, bağımlı ve kararsızlık stratejileri puanlarının azaldığı görülmektedir.Katılımcıların cinsiyet ve öğrenim kademesi değişkenlerinin bilişsel esneklik düzeylerinin ortak etkileşiminin ise karar stratejileri puanları aritmetik ortalamaları üzerinde anlamlı bir farklılık oluşturmadığı görülmektedir.Anahtar kelimeler: Bilişsel esneklik, karar stratejileri, cinsiyet, öğrenim kademesi

This research aims to analyze whether there is a meaningful difference between decision strategies and cognitive flexibility of students in secondary and higher education levels based on their sex and academic levels.The sampling used in this study is a total of 1010 adolecent students (538 girls, 472 boys) from eleven secondary schools in Çukurova, Seyhan, Yüreğir and Sarıçam districts of the province of Adana and from departments of Çukurova University: and study uses stratified sampling and simple random sampling method according to their corresponding number in the universe. In order to determine the cognitive flexibility levels of the subject group `Cognitive Flexibility Scale`, to determine their decision strategies `Decision Strategies Scale` were used. The data collected in the research were analyzed using SPSS 18 software. Variance anaylsis was conducted in order to figure out whether there is a meaningful difference in the cognitive flexibility levels and decision strategies based on sex and academic level. I terms of the sex variable of the participants, it is found out that there is a meaningful difference in rational and indecisiveness subdimensions according to the participants cognitive flexibility levels. While there isn't a mainingful difference in the means of intuitive and dependent decision making subdimensions. Furthermore; it is seen that as the cognitive flexibility in terms of the sex variable increases, rational decision making increases.It is clearly seen that there are meaningful differences in intuitive, rational and dependent subdimensions based on cognitive flexibility levels of the participants in terms of their academic level variable. While there isn't any difference in means of indecisiveness subdimensions scores. It's seen that adolescents with higher cognitive flexibility are more likely to use the rational decision making strategies. It isfound thatas the cognitive flexibilitiy relevent to academic level variable increases, rational decision making increases while dependent, intuitive and indecisiveness decision making decrease. Also, it is found out that there isn't any meaningful difference in the means of decision making strategy scores. According to interaction between gender and academic level varieties and cognitive flexibilitiy levels. Keywords: Cognitive flexibility, decision strategies, sex, academic level.