Öğretmenlerin mesleki gelişimine ilişkin bir model geliştirme çalışması

Abstract

Bu araştırmanın amacı, Türkiye'de öğretmenlerin mesleki gelişimlerine yönelik problemlere alternatif çözümler getirecek, sürdürülebilir ve uygulanabilir bir mesleki gelişim modeli geliştirmektir. Tasarım tabanlı araştırma yönteminin kullanıldığı çalışmada tasarım-analiz-yeniden tasarım adımları izlenmiştir. Bu amaçla sorunlu alana yönelik literatür taraması yapılmış ve çeşitli ülkelerin mesleki gelişim çalışmaları incelenmiştir. Bir grup öğretmenle problemli alana ilişkin nitel bir ihtiyaç analizi yapılarak problem somutlaştırılmıştır. Daha sonra tasarlanan model 10 haftalık bir uygulama sürecinden sonra, toplanan veriler ışığında yeniden tasarlanarak son şeklini almıştır. Araştırmadaki ihtiyaç analizi 2015 Haziran ayında rastgele yöntemle seçilen 24 öğretmenle görüşme yöntemiyle yapılmıştır. Tasarımın uygulama aşaması ise 2015-2016 Eğitim öğretim yılının birinci döneminde, 12 öğretmen 3 yöneticiden oluşan kadroya sahip bir okulda yürütülmüştür. Nitel araştırma ile desenlenen çalışmada veriler görüşme formu, odak grup görüşmesi ve gözlem yoluyla toplanmıştır. Verilerin analizinde betimsel ve içerik analizi yöntemlerinden yararlanılmıştır. Öğretmenlerin mesleki gelişimlerinde okul temelli, üniversite destekli, danışmanlı ve sürekli bir yaklaşımı esas alan çalışma, uygulama sonunda önemli anlamda olumlu sonuçlara ulaşmıştır. Öğretmenler için özellikle motivasyonel anlamda önemli katkılar sağlayan çalışma; okulda, öğretmenlerin ihtiyaçlarına göre belirlenen konularda, öğretim üyeleri tarafından etkileşimli bir ortamda verilen seminerler yönüyle öğretmenlere büyük fayda sağlamıştır. Ayrıca okulda mesleki gelişim danışmanının bulunmasına yönelik de olumlu sonuçlar elde edilmiştir. Okulda yapılan seminerlerin yapıldığı zaman ve süre ile ilgili ise olumsuz sonuçlar ortaya çıkmıştır. Öğretmenlerin talepleriyle dinlenme saatleri olan öğle arasında yapılan seminerler için daha uygun ve yeterli bir zaman ayrılması görüşü öne çıkmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgulardan, öğretmenlere yönelik mesleki gelişim çalışmalarında dikkat edilmesi gereken 12 ilke ortaya çıkmıştır. Bunlar: okul temellilik, süreklilik, uzman desteği ve yönlendirme, ihtiyaç odaklılık, yerelleşme, yeterli ve uygun zaman dilimi, ücretlendirme, ödüllendirme, gönüllülük, teşvik ve güdüleme, planlılık ve akademik (Üniversite) destek ilkeleri olmuştur.Anahtar kelimeler: mesleki gelişim, mesleki gelişim danışmanı, okul temelli, üniversite destekli, ihtiyaç odaklı, tasarım tabanlı araştırma

The aim of this study was to develop a sustainable and practical professional development model which can suggest solutions to problems related to teachers's professional development in Turkey. Design based research model was used in this study following design, analysis and re-design steps. A detailed literature review was carried out for the problematic area and professional development studies around the World were investigated. A qualitative needs analysis was carried out with a group of teachers to make the problem more visible and concrete. The designed model was applied at a school for 10 weeks and finally the model was re-designed based on the gathered data. Needs analysis was carried out in July 2015 through interviews which were conducted with 24 teachers who were chosen randomly. The practise phase of the study was done in 2015-2016 fall in a school which has 12 teachers and 3 school managers. This qualitative study's data were gathered through interview form, focus group interview and observations. Descriptive and content analysis was used in analyzing the data. This study which was school based, university supported, supervised and continuous in nature achieved important positive findings. High motivation of the teachers and interactive seminars which were based on teachers' needs were among the main contributions of the study. Also it was found that there were positive reflections for the presence of a professional development supervisor. For the timing and duration of the seminars teachers reflected negative feelings. Teachers asked to develop a better time instead of conducting seminars at the lunch break which was their free time. As a result of the study 12 main principles were found which should be paid attention in studies for professional development of theachers. Those principles were: school orientedness, continuity, expert support and guidance, needs focused, localization, enough and good timing, pricing, rewarding, volunteerism, incentive and motivation, planning and academic support.Keywords: professional development, professional development consultant, school-based , university-supported , needs-oriented, design based research