Doğankent ve Havutlu köylerinde (15-49) fertil yaşlarında evli kadınların uyguladıkları kontraseptif yöntemlerinin etkinliklerinin araştırılması

Abstract

203 ÖZET Ülkemizde ve gelişmede olan ülkelerde önemli bir halk sağlığı sorunu olan aşırı doğurganlığın önlenebilmesi için etkin aile planlaması yöntemlerinin yaygınlaştırılması sorunludur. Aile planlaması hizmetleri verilerek annenin sık ve fazla doğum yapması önlenmekte, hem annenin hem de çocuğun sağlığı korunmaktadır. Aile planlaması çalışmalarının etkili olabilmesi için, annelerin kullandıkları kontraseptif yöntemlerin etkinliğini saptamak, bu konudaki bilgi, tutum ve davranışları ölçmek gereklidir. Bu amaçla Ç.Ü.Tıp Fak. bağlı Doğankent S. E. A. Bölgesine bağlı Doğankent ve Havutlu köylerinde araştırmamız planlandı. Araştırma, Doğankent ve Havutlu köylerinde eşit sayıda, tesadüfi örneklere sistemi ile seçilen, (15-49) yaş grubu evli kadınlar arasından, her köyden örnek büyüklüğüne göre örneği temsil eden sayıda 480 denekte yapı ldı. Deneklere görüşme tekniği ile uygulanan anket formlarında denekleri tanıtıcı bilgiler, deneklerin kontraseptif yöntemlerle ilgili bilgileri ölçmek, tutum ve davranışlarını saptamak ve kullandıkları kontraseptif yöntemlerin etkinliğini saptamak amacı ile toplam 84 soru soruldu. Anket -formları ile toplanan bilgiler, bilgisayarda değerlendirildi. Deneklerin kantraseptif yöntemlerle ilgili bilgilerini ölçmek için sorduğumuz sorulara her iki köyde de 15 soruya `yeterli`, 7 soruya `yetersiz` sayıda denek yanıt verdi. kontraseptif yöntemlerle ilgili tutum ve davranışlarını saptamak için sorduğumuz sorulara her iki204 köyde de 4 soruya `yeterli` 22 soruya `yetersiz` sayıda denek yanıt verebildi. İki köyde saptanan bilgi tutum ve davranışları birbirine benzer olup, aradaki -fark önemli değildi (P>0.05). Deneklerin evlilikleri süresince uyguladıkları kontraseptif yöntemler değerlendirildi. Araştırmaya katılan deneklerin % 6.0'sının hiç gebeliği önleyici yöntem duymadıkları, % 36,0'ının ise hiç yöntem kullanmadıkları saptandı. Araştırmaya katılan deneklerin % 91.7 'si gebeliği önleyici hapları, % 90. 4'ü RIA'yı, %59. 2'si Kondom'u, % 14, 6 'sı Takvim yöntemini duymuş idi. Gebeliği önleyici hapları Dogankent 'deki deneklerin % 58.2'si, Havutlu'daki deneklerin % 73. 9 'u RIA'ı ise Dogankent 'deki deneklerin % 54.8' i, Havutlu'daki deneklerin % 67. 6'sı sağlık ocağından duymuşlardı. Deneklerin % 65. 6 'sının etkili yöntem, % 9.0 unun etkisi sınırlı yöntem, % 48.9'unun etkisiz yöntemleri evlikleri süresince bir veya birden -fazla kullandığı saptandı. Evlilikleri süresince bir veya birden -fazla yöntem kullananlardan. ; % 40.0' ı gebeliği önleyici hapları, % 25.4'ü geri çekme yöntemini, % 23. 5'i Hazne yıkama yöntemini, % 18. 1 ' i RIA'yı, % 7. 5'u Kondom'u, % 6. 9'u Hazneye.fitil, mehlem koyma yöntemini, % 2.1' i ise takvim yöntemini evliliklerinin belirli bir döneminde uygulamışlardı. Yöntem kullananlardan gebe kalanlar ; hap kullnanların % 18.2'si, RIA kullananların % 10.3'ü, Kondom kullananların % 13.9'u, Takvim yömtemini uygulayanların (10205 olgu) % 20 'si (2 olgu), Hazne yıkama yöntemini uygulayanların % 36. 3 'ü, geri çekme yöntemini uygulayanların %24. 6 'sı bu yöntemleri uygularken gebe kalmışlardı. Araştırmaya katılan deneklerin RIA kullanmama nedenleri, %30.6 gerek duymama, % 24.5 çocuk isteme, gebeliği önleyici hap kullanmama nedenleri ise % 30.6 kocasının izin vermemesi, % 28.2 zararlı olduğunu düşünmesi idi.