Arazi koşullarında Anopheles sacharovi favre ve Çukurova`da sık bulunan Culicinae (culicidae:diptera) türlerinin biyo-ekolojisi üzerine araştırmalar

Abstract

ÖZET Bu çalışmada, sıtma vektörü Anopheles saoharovi erginlerinin gündüz populasyon yoğunluğu ile yaş kompozisyonu, bu tür ile bölgede bulunan diğer türlerin beslenme ve dinlenme davranışları, An. saoharovi' n in gonoaktif ve kışlama dönemleri, sıtma paraziti taşıyan ergin dişi oranları, ergin öncesi evrelerin habitat tipleri ve habitat sularının bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri, bölgede bulunan sivrisinek larvalarının mevsimsel populasyon yoğunluğu incelendi ve An. saoharovi' nın ergin öncesi evrelerinin vertikal hayat tablosu çıkarıldı. An. saoharovi' nin gündüz populasyon yoğunluğunun Mayıs-Eylül aylarında yüksek seyrettiği ve bu dönem boyunca gonoaktif olduğu ve dolayısıyla ovaryüm f oliküllerinin değişik oranlarda Christophers 1-5. evrelerinde olduğu saptandı. Bu türün Ekim sonundan Mart 'm ilk yarısına kadar yarı kışlama dönemine girdiği ve bu dönemde yağlanmış dişilerin yüksek oranda olduğu ve gonoaktif olmadıkları bulundu. Çalışma bölgesinde saptayabildiğimiz An. saoharovi ile Culex pip i en s' in endofilik, Anopheles hyrcanus, Culex tritaeniorhynchus ve Aedes oaspius oaspius'un ekzofilik karakter gösterdiği saptandı. Bu türlerin ergin öncesi evreleri üzerine yapılan çalışma ile An. saoharovi larvalarının Nisan-Ekim, Cx. tritaeniorhynchus larvalarının Mayıs-Kasım ayları arasında her zaman habitat larda bulunduğu halde diğer türlerin ise Nisan-Kasım arasındaki bazı aylarda bulunduğu görüldü. Ergin öncesi evrelerin habitat tipleri ve özellikleri ile ilgili bulgularımızdan An. saoharovi ve An. hyroanus' un temiz kalıcı göletler, yapay göletler ve derelerde bulunduğu, bol oksijenli, hafif tuzlu suları içeren habitatları tercih ettiği saptandı. Cx. tritaeniorhynchus ile Cx. pipiens larvalarının her çeşit habitatlarda yaşayabildiği, Ae. o. oaspius larvalarının ise yapay göletleri tercih ettiği bulundu. Bu türlerden Ae. o. oaspius'un diğerlerine göre fosfat ve nitrit'e daha toleranslı olduğu saptandı. VIII

SUMMARY This research covers the daytime adult population density- arid age composition of the malaria vector Anopheles sacharovi, breeding and resting habits of this and other mosquito species found in region, biology of gonoactive and hibernation stages of adult An. sacharovi, rates of An. sacharovi infected with malaria parasites, habitat types of preadult stages and some physical and chemical characteristics of habitat waters, seasonal population density of larvae and vertical life tables constructed for the preadult stages of An. sacharovi. It was found that the daytime adult population density of An. sacharovi continued at high levels during May through September when adults were gonoactive, thus the ovarian developmental stages ranged among Christophers' ovarial stages 1- 5. This species was found to experience a `semi-hibernation` stage from the end of October through mid-March and in this period the rate of females with fat body development was high and they were not gonoactive. Of the species studied, An. sacharovi and Culex pipiens showed endophilic characteristics and Anopheles hyrcanus, Culex tritaeniorhynchus and Aedes caspius caspius exophilic characteristics. Critical observations on the preadult stages of these mosquitoes revealed that An. sacharovi occurs in the larval habitats from April through October, Cx. tritaeniorhynchus from May through November, but the other mosquito larvae studied occurs intermittently within the period from April through November. The results of the studies on the physical and chemical characteristics of the larval habitats it appeared that An. sacharovi and An. hyrcanus occur in clean, permanent and artificial water bodies and streams and it prefers oxygen-rich and slightly salted water habitats. Cx. tritaeniorhynchus and Culex pipiens, however, may occur in large variety of habitats. Ae. c. caspius was found to be more tolerant to phosphate and nitrite than others. IX