Max/MSP tabanlı mikrotonal MIDI arayüz tasarımı

Abstract

Bu tez çalışmasında Türk müziği makamlarının bir MIDI klavye ile seslendirilebilmesi için Max/MSP programlama diliyle hazırlanan mikrotonal MIDI arayüzü tasarlandı. Bu arayüzün programlanması için gerekli olan veri tabanı yaygın olarak kullanılan Türk makam müziği kuramı Arel-Ezgi-Uzdilek ses sisteminde belirtilen sent değerleri, kimi kanun ve tanbur icracılarının analizinden elde edilen uygulama sent değerlerinden oluşturuldu. Bu sent değerleri pitch bend değerlerine dönüştürülerek MIDI klavye tuşlarına adreslendi. Kısacası tasarlanan mikrotonal MIDI arayüzün yanında MIDI klavye ile Türk müziğindeki kimi makamlarda kullanılan mikrotonları seslendirebilmek amacıyla pitch bend mesajı yeniden programlandı ve MIDI'nin eşit tampereman tuning yapısı değiştirildi. Tuning değişimi için kullanılması düşünülen ve özellikle MIDI ağı içinde sorun oluşturan çok kanallı pitch bend mesajının continious control özelliği Max/MSP programlama dili içinde programlanarak data control özellikli biçime dönüştürüldü. Bu sayede pitch bend mesajı kalıcı tuning değişimi için uygun hale getirildi. Mikrotonların seslendirilmesi için dört farklı MIDI kanalı kullanılmasına rağmen kalıcı tuning değişimi için kullanılan data control özellikli pitch bend mesajı MIDI ağı üzerinde aşırı yüke ya da sistemde herhangi bir tıkanmaya sebep olmadı. Bununla birlikte, mikrotonal MIDI arayüzüne bağlı bir MIDI klavye kullanılarak General MIDI sound fontlarıyla seslendirme yapıldı ve yapılan seslendirme işlemi MIDI dosya formatında kaydedildi. Kaydedilen bu MIDI dosyası Digital Audio Workstation içinde çok kanallı açılarak sanal çalgılarla da seslendirildi. Türk müziği makamlarında kullanılan kimi mikrotonların MIDI ile seslendirebilmesi için pitch bend mesajına data control özelliği kazandırılması; pitch bend değerlerinin hem kuram, hem de uygulama sent değerlerinden oluşturulması ve tasarlanan mikrotonal MIDI arayüzünün Max/MSP programlama diliyle hazırlanması bu tez çalışmasının özgün nitelikleridir. Bunun yanında bu çalışmada gerek mikrotonal MIDI arayüz tasarlamak için gerekli olan veri tabanının oluşturulması, gerekse bu arayüzün programlanmasında izlenen yol gelecekte yapılacak MIDI programlama ve mikrotonal sentezleme araştırmaları için bir yöntem sunar.Anahtar Kelimeler: Mikrotonalite; MIDI; Max/MSP; Müzik Teknolojisi.

In order to reproduce Turkish music maqams with the use of a MIDI keyboard, a microtonal MIDI interface prepared with Max/MSP program was designed in this thesis. Actual cent values obtained from analysis of certain zither and tanbur players and theoretical cent values in Arel-Ezgi-Uzdilek sound system, a frequently used theory in Turkish maqam music, were employed for the data base required for programming this interface. Cent values were converted into pitch bend values and thereby addressed to keys of MIDI keyboard. In short pitch bend message was reprogrammed so as to reproduce microtones used in certain maqams in Turkish music with the use of a MIDI keyboard and MIDI's even temperament tuning structure was changed in addition to the designed microtonal MIDI interface. Continuous control feature of multi channel pitch bend message, which is a drawback in the MIDI network, was changed to data control feature with the use of Max/MSP programming language so as to make necessary changes in tuning. Pitch bend message was made fit for making permanent tuning changes by means of this transformation.Although four different MIDI channels were used for reproduction of microtones, data control featured pitch bend message employed in permanent tuning changes did not cause any overloads on MIDI network or any congestion in the system. Sounds were reproduced with the use of general MIDI sound fonts using a MIDI keyboard connected to a microtonal MIDI interface and were recorded in MIDI file format. This recorded MIDI file was reproduced with the use of virtual instruments after it was opened in a multi channel Digital Audio Workstation. Innovations of this thesis are design of data control feature for pitch bend message so as to reproduce certain microtones of Turkish music maqams with the use of MIDI, preparation of pitch bend values from both theoretical and actual cent values and design of microtonal MIDI interface with the use of Max/MSP programming language. Besides this thesis provides a new method for future studies on MIDI programming and microtonal synthesis employed in preparation of data base needed for the design of microtonal MIDI interface and in programming of this interface. Keywords: Microtonality; MIDI, Max/MSP; Music Technology.