Cemal Reşit Rey`in Lüküs Hayat opereti üzerine incelemeler

Abstract

Bu araştırmanın temel amacı, Türk Beşlerinden Cemal Reşit Rey'in sahne yapıtlarından olan Lüküs Hayat operetinin incelenmesidir. Lüküs Hayat, araştırmanın konu odağını oluşturmakla beraber, öncelikle, menşei İtalya olan opera sanatının muhtelif ulus kültürlerine nasıl nüfuz ettiği ve hangi bağlamlarla ele alındığı ortaya konulmuştur. Bu minval üzere, Avrupa, Balkan, Rusya ve Azerbaycan gibi ulus ve medeniyetlerin operaya yönelik yaklaşımları, konu çerçevesini çizmede örnek teşkil eden modeller arasında yer almıştır. Araştırmanın bir diğer konu düzlemini ise opera sanatının Türk müzik kültürüne olan yansımaları ve bu bağlamda, Osmanlı kültürünün opera ile tanışması ve akabinde Tanzimat ve Cumhuriyet döneminde olan önemli yenilikler temsil etmektedir.Araştırma, nitel bir araştırma türüdür. Türü ve inceleme konusu itibariyle, birincil veri toplama aracı olarak literatür taraması öne çıkmaktadır. Bu yönüyle, araştırma ile ilgili tarihsel envanterin ortaya konulmasında kronolojik bir izlence takip edilmiştir. Yanı sıra, araştırmanın odak noktası olan Lüküs Hayat adlı operete yönelik verilerin yapılandırılması adına, 3 kişiyle sohbet tarzı mülakat da gerçekleştirilmiştir. Bahis tekniklerle elde edilen veriler, kronolojik bir sıra itibariyle yorumlanarak bulgular oluşturulmaya çalışılmıştır. Ayrıca, araştırmanın müzikal pasajını desteklemek adına, Lüküs Hayat operetinin konusu, karakteri, müziksel özellikleri ve makam yapısının analizine dair bulgular ortaya konulmuştur. Araştırma sonucunda, Lüküs Hayat opereti, Cumhuriyet'in ilan edildiği yıllarda Batılılaşma'nın hızla ilerlediği süreçte bestelenmiş ve konusu itibari ile bu dönemi yansıtan bir sahne eseri olmuştur. Operetin sahnelendiği dönemde Batılı yaşam tarzı ön plana çıkmış, yerli yaşayışın demodeliği temsil edilmiştir. O dönemdeki kültür farklılıkları gözler önüne serilmiştir. Anahtar Kelimeler: Opera, Türk Beşleri, Cemal Reşit Rey, Operet, Lüküs Hayat

The basic aim of this research is to analyse the operet Lüküs Hayat which is one of the works of art by Cemal Reşit Rey of The Turkish Five. The topic of this research the focus of which is Lüküs Hayat is mainly to show how the art of opera, which is originally Italian, penetrated into cultures of various nations and in which context it occured. In this way, the attitude of some civilizations like Europe, Balkan States, Russia and Azerbaijan towards the opera has been included in the models which set an example for forming the framework of the topic. The other plane of the research is the reflection of opera art to the Turkish music culture, and at this context Ottoman culture's introduction with opera and afterwards important innovations happened during Tanzimat Era and Republic Period.The research is a type of qualitative research. Due to the research topic and type, as the basic data collection tool, literature search has been used. From this aspect, a chronological programme has been followed to present the historical inventory about the research. Moreover, in order to configure the data about Lüküs Hayat which is the focus of the research, a chat style interview with three people has been realised. Interpreting the data obtained by the mentioned techniques chronologically, the findings have been tried to be produced. Furthermore, in order to support the musical passage of the research, findings on the analyse of the subject, characters and musical characteristics and maqam structure of Lüküs Hayat have been presented.The research result shows that the operet Lüküs Hayat was composed during the years Republic was proclaimed and Westernisation proceeded, and it is a work of art which reflected this period in terms of its subject. During the time the operetta was staged, the western life style became important and the fustiness of national life style was represented. The culture differences of the period was presented.Key Words: Opera, The Turkish Five, Cemal Reşit Rey, Operetta, Lüküs Hayat