Armutlu Yarımadası`nın potansiyel yerleşim alanlarının coğrafi bilgi sistemi ile analizi

Abstract

ÖZET Bir bölgenin arazi kullanım potansiyelinin belirlenmesi fiziksel ve sosyal açıdan çok disiplinli ve çok aşamalı çaba gerektirir. 1999'da yaşanan iki büyük deprem sonucunda, arazi kullanım planlamasının hayatımızdaki önemi anlaşılmıştır.Bu araştırmada Türkiye'nin kuzeybatısında bulunan Armutlu Yarımadasının yerleşim açısından kullanılabilirliği sadece fiziksel koşullar gözetilerek değerlendirilmeye çalışılmıştır. Armutlu Yarımadası Kuzey Anadolu Fay' mm iki ana kolu ile sınırlanmıştır. Ana kol, kuzeyde İzmit Körfezi içerisinde, diğer kol ise güneyde Mekece-Sapanca- Gemlik güzergahı boyunca bulunur. Bu iki fay arasında, pozitif bir çiçek yapısı şeklinde yükselen Armutlu Yarımadası bilhassa kuzey kesimlerinde tarih boyunca yoğun bir yerleşime sahne olmuş, bu yerleşimler depremlerden önemli hasarlar görmüşlerdir. Bulunduğu jeolojik konum nedeniyle Armutlu Yarımadası yüksek deprem riski taşımaktadır. Bu açıdan bölgenin depremselliği ve doğal fiziksel koşullarının, yerleşim planlamasındaki önemi büyüktür. Armutlu Yarımadasının jeolojik konumunun yanısıra, morfolojik koşullan, toprak, bitki örtüsü ve heyelanlar, yerleşime sınırlamalar koyan başlıca diğer fiziksel unsurlardır. Bu araştırmada Armutlu Yarımadası 'nın yerleşim açısından risklerini değerlendirmek amacı ile çeşitli haritalar üretilerek bunlar Coğrafi Bilgi Sistemi ortamında değerlendirilmiştir. Haritaların yapımında öncelikle mevcut veriler değerlendirilmiş, bunlar sahada denetlenmiştir. Bunun yanısıra sayısal yükseklik modeli ile morfolojik değerlendirilmeler yapılmış, tüm bu aşamalarda uzaktan algılama teknikleri ile Armutlu Yarımadası 'nın LandSat uydu görüntülerinden yararlanılmıştır. Elde edilen jeoloji, jeomorfoloji, heyelan, eğim, bakış yönü, toprak türü ve orman dağılım haritaları, bilgisayar ortamında Coğrafi Bilgi Sistemi çerçevesinde birleştirilmiş ve yerleşime en uygun alanlar ortaya konmuştur.

SUMMARY Defining the land use potential for a region according to physical and social conditions requires high level discipline and many endeavors. Since, Turkey has experienced two big earthquakes in 1999; we all acknowledged that the land use plan is vital for our lives which were not taken seriously into account. The main goal of this study is to analyze the physical conditions due to potential usage of the region. Two main branches of the North Anatolian Fault, main branch to the north, and Mekece-Sapanca-Gemlik branch to the south delimit the Armutlu Peninsula, Nortwestern Turkey. These two faults created positive flower structure and Armutlu Peninsula is rising up because of this situation. Armutlu Peninsula's northern part has always been affected from serious damages caused by earthquakes, where settlements were built since ancient times. Because of its critical geological setting and the fast growing population, Armutlu Peninsula is in high hazardous risk. Therefore, the seismicity of the region and the natural physical conditions are in great importance. Besides, the geological condition of Armutlu Peninsula, soil, vegetation and landslides are other parameters which are important for limitations. In this study, various maps were created and analyzed in GIS environment in order to point out the risks related to land usage. Ready ones were used for creating the maps. Also, the data was analyzed in the field. The morphology of the region is analysed by using digital elevation data and LandSat images of the Armutlu Peninsula were analysed by using remote sensing methods. All these data were combined with detailed geology, geomorphology, landslide, slope, aspect, soil type and vegetation maps in a GIS environment. Lastly, potential lands mat could be used safely were pointed out. XI