Istranca masifinin Erikler-Elmacık köyleri civarındaki mesozoik yaşlı kayalardaki deformasyonlarının yapısal ve kinematik analizi

Abstract

ÖZET Çalışma alanı Batı Pontidlerin (Ketin, 1966; Şengör ve Yılmaz, 1981) en batı kesimini oluşturan Istranca masifinin örtü kayalarının temeli uyumsuzlukla üzerlediği Elmacık-Erikler köyleri civarında bulunmaktadır. Mesozoik yaşlı kayaların deformasyon stillerinin bulunması için en ideal yer olan bölgede temel kayalarını Paleozoik yaşlı gnays, örtü kayalarını ise Alt Triyas yaşlı en az dört farklı metasedimanter birim temsil etmektedir. Bölgedeki tüm kayalar yüksek dereceli ve çok evreli deformasyon geçirmiştir. İnceleme alanında temel ve örtü kayaları arasında deformasyon stilleri açısından bir fark bulunmamaktadır. Mesozoik yaşlı birimlerde üç ayrı deformasyon evresi tespit edilmiştir. İlk deformasyon evresi (Di) tüm birimlere nüfuz etmiş foliasyon (Sı), lineasyon(Lı) ve kıvrımlar(Fı) oluşturmuştur. Foliasy onlar (Sı) genellikle kuzeydoğu-güneybatı doğrultulu ve güneydoğuya doğru ortalama 30 derece ile eğimlidir. Lineasyonlar (Lı) ise kuzeybatı-güneydoğu yönelimli ve güneydoğuya doğru ~15 derece ile dalımlıdır. Bu evrede oluşan kıvrımlar (Fi) ise arazi çalışmalarında gözlenmeyip harita ölçeğinde ve jeolojik kesitlerde varlıklarını belli etmiştir. Bu deformasyon fazında oluşan tüm yapıların kinematik olarak gösterdiği hareket kuzeybatı yönlüdür, ikinci deformasyon evresi (D2) kendinden önce oluşan çizgisel ve düzlemsel yapılan deforme etmiştir. Bu deformasyon evresi sırasında boyutları metre ile kilometre arasında değişen kıvrımlar (F2) ve bu kıvrımların bazılarının eksen bölgelerinde gözlenen klivaj sistemi (S2) gelişmiştir. Oluşan kıvrımlar çalışma alanının hemen her yerinde, gerek arazi ölçeğinde gerekse harita ölçeğinde gözlenmektedir. Kıvrımların (F2) eksen çizgileri ile lineasyonun (Lı) paralel konumdadır ve üretilen kesitlerden hesaplanan sıkışma miktarı % 0,5 dir. D2 deformasyon evresindeki yapılar kuzeydoğu-güneybatı yönlü bir sıkışmanın etkisi ile oluşmuştur. Bölgedeki görece en genç deformasayon evresi (D3) ise kırılgan fayların oluşmasını sağlamıştır. Bu evrede oluşan sağ yanal atımlı bir fay ve bindirme düzlemi kuzeydoğu-güneybatı yönlü bir sıkışmayı göstermektedir. Bindirmenin oluşturduğu minimum atım miktarı ise 2,5 km. olarak hesaplanmıştır. Bölgenin tamamına bakıldığında hernekadarkuzeydoğu-güneybatı yönlü sıkışmanın varolduğu gözlensede, çalışılan alan içinde baskın deformasyon stilinin kuzeybatıya doğru bir hareketi gösterdiği bulunmuştur.

Summary The study area is located in the most western part of the Pontides (Ketin, 1966; Şengör and Yılmaz, 1981) in where the cover units of the Strandja Massif overlies the basement units unconformably around Elmacık and Erikler Village. Basement rocks are represented by Late Paleozoic gneisses and cover rocks are represented by at least four different metasedimentary units of Lower Triassic age. This region is chosen as the most suitable place to determine the deformation style of Mesozoic rocks. All of the units in the area have been affected by high grade and poli-phase deformation. There is no difference between the basement and the cover units in terms of deformation style. It has been identified three distinct. deformation episodes in the Mesozoic rocks. The first deformation episode (Di) is penetrative for all of the units and formed foliations (Si), lineations (Li), and folds (Fi). Foliations (Si) are generally striking to the NE and dipping approximately 30° to the SE. Lineations (LI) are plunging to the SE and dipping approximately 15° to the SE. The folds (Fl) developed in this phase have not been observed in the field studies but recognized in the map scale and the cross sections. All of the structures and kinematic indicators which belong to this episode of deformation show the top to NW sense of shear. The second deformation episode (D2) disrupted the linear and planar structures formed in the previous episode. In this episode of deformation, the folds (F2) range from meters to kilometers in scale, and cleavages (S2) develope which could be seen in the core of some F2 folds. These folds can be observed whole of the area both in the outcrop and in the map scale. Folds (F2) of D2 deformation episode and lineations (Li) of Di deformation episode are parallel to each other. The compression amount which is calculated from F2 folds is 0.5 %. All of the structures developed in the episode of the D2 deformation have been formed according to NE-SW directed compression. The third episode of deformation (D3), which is relatively the youngest one, produces brittle faults. The right-lateral and the thrust fault formed in this episode show NE- SW compression. The minimum offset belong to the thrust fault is calculated as 2.5 km. Although NE-SW compression related structures exists, in the studied area, top to nortwest shear sense is dominant.