Aşık Çelebi`nin Ravza Tercümesi: İnceleme - metin - sözlük

Abstract

Aşık Çelebi'nin Ravża Tercümesi (İnceleme- Metin- Sözlük) adını taşıyan bu çalışma XVI. yüzyıl Türkçesinin nesir dilini ve bu dönemin dil özelliklerini (özellikle dil ve dudak uyumu) ortaya koymak için hazırlanmıştır. Bu amacı gerçekleştirmek için dönemin güçlü kalemlerinden şair, mütercim ve müellif Aşık Çelebi'nin Ravżatü'l-ahbar el-Müntehab min Rebìi'l-ebrar adlı tercümesi malzeme olarak seçilmiştir. Bu eserin seçilmesinde eserin dilinin devrin diğer eserlerine oranla sade olması, tercüme edildiği dönemde ve sonraki dönemlerde çok okunmasının büyük etkisi olmuştur. Dönemin dil özelliklerini en iyi şekilde yansıtan eser ayrıca, dudak uyumunun başladığı bir dönemde yazılmasından dolayı da ayrı bir öneme sahiptir.Çalışmanın Giriş bölümünde Aşık Çelebi'nin hayatı, eserleri ve üzerinde çalıştığımız metnin yazma nüshaları üzerinde durulmuştur. İnceleme bölümünde eserde belirgin şekilde görülen dil özellikleri incelenmiştir. Metin kısmında yazarın müellif hattının elimizde bulunmayışından dolayı en eski nüsha olan İstanbul Araştırmaları Enstitüsü nüshası (İM) esas alınmış ve iki nüshayla daha karşılaştırılmıştır. Metin yaygın transkripsiyon alfabesi kullanılarak Latin alfabesine aktarılmıştır. Sözlük bölümünde ise metinde geçen kelimelerin metindeki anlamlarını veren sözlükle yine metindeki özel isimleri tanıtan Özel Adlar bölümü bulunmaktadır.Anahtar Kelimeler: Âşık Çelebi, Ravøatü'l-aòbÀr, Klasik Osmanlı Türkçesi, Dil veDudak Uyumu, 16. Yüzyıl Türkçesi, Dil İncelemesi.

This study so called `The Turkish version of Ravza Translated by Aşık Çelebi including the scruting the translation and chapters was conducted with a view to explain the prose language of the XVIth century. Turkish as well as its linguistic characteristics, particularly back-front harmony and unrounded- rounded harmony. Employed to this end, was the translation work `Ravżatü'l-ahbar el-Müntehab min Rebìi'l-ebrar by the poet, translater and the author Aşık Çelebi, one of the prominent literary men of the age. The relatively simple language of the work when compared other works of the period and rather than frequent reference to it both its own age and later periods played and important role in choosing this work. Reflecting well the linguistic features of the age, this work is also of importance as it was written in an age, when unrounded- rounded harmony.In the introduction chapter of the study, emphasis was made on the biography and works of Aşık Çelebi. Furthermore, manuscript issues of the text under question was given a special interest. When scrutinizing, out standing linguistic features work was also studied. Due to lack of the author's handwriting of the text, reference was made to the version held by İstanbul Araştırmaları Enstitüsü (İM) which is the earliest version. Later on this version was compared with two other issues. Transcription alphabet was used to transform the text into Latin alphabet. The dictionary chapter involves Special Names – Özel Adlar- section in addition to part which provides the meanings of certain words as they are used in the text.Key words: Âşık Çelebi, Ravżatü'l-aòbÀr, Classic Ottoman Turkish, back- front harmony andunrounded-rounded harmony, linguistic scrutiny.