Çelikhan-Erkenek arasında Doğu Anadolu Fayı`nın özellikleri

Abstract

Bu çalı mada Do u Anadolu Fayı'nın daha önce detaylı olarak incelenmemiolan Çelikhan-Erkenek segmenti 1/25.000 ölçe inde haritalanmı , bölgenin yapısal,jeolojik ve jeomorfolojik özellikleri incelenmi tir.nceleme kapsamında fay zonu boyunca yakla ık 360 km2'lik bir alanın1/25.000 ölçekli jeoloji haritası hazırlanmı , bölgede yer alan litolojik birimlertanımlanmı tır. Buna göre inceleme alanındaki en ya lı birimi olu turan Paleozoyikya lı Pütürge Metamorfitleri, genellikle sarı, ye il ve boz renkli istlerdenolu maktadır. Permo-Karbonifer ya lı Malatya Metamorfitleri ise ço unlukla ist,mermer ve rekristalize kireçta larından ibaret olup, bölgede en yaygın olarak görülenbirimdir. Antakya'dan Hakkari'ye kadar çok geni alanlarda yayılım gösteren KoçaliKarma ı ı, çalı ma alanında serpantinit, bazalt, diyabaz, gabro, spilit, diyorit,kireçta ı, radyolarit ve kumta ı ile temsil edilmektedir. nceleme alanının KD'sundayüzeylenen Orta Eosen ya lı Maden Karma ı ı spilit, diyabaz, kumta ı, kireçta ı vemonzonitten olu maktadır. Bölgede genellikle yüksek topo rafya olu turan Eosenya lı Midyat Formasyonu ise bol fosilli kireçta ları ve ince tabakalı killikireçta larından meydana gelmektedir.nceleme alanının KD sınırını olu turan Göv Mahallesi ile Erkenek arasındakikesimde fayın do rultusu K75ºD-K60ºD arasında de i mektedir. Çelikhan ile GövMahallesi arasında morfolojik olarak çok belirgin olan fay zonu boyunca küçükbasınç sırtları, faya paralel uzamı sırtlar, bre zonları ve sol yanal ötelenmi derelergörülmektedir. Bu kesimde Pütürge ve Malatya Metamorfitleri fay tarafından kar ıkar ıya getirilmi tir. Çelikhan GB'sında K60ºD do rultusunda uzanan fayın kuzeykolu Çelikhan Ovası'nı geçtikten sonra yakla ık D-B do rultusunda ilerleyerekbölgedeki önemli tektonik unsurlardan biri olan Sürgü Fayı'nı olu turur. ÇelikhanOvası ile Göltarla Mahallesi arasında belirgin olarak izlenemeyen fay, buradanitibaren tekrar belirginle erek GB'ya do ru devam eder. Fay zonu boyunca ötelenmidereleri, sag-pond benzeri yapıları, uzamı sırtları, fay vadilerini, ezik zonları, büyükheyelanları ve kar ı kar ıya gelen farklı litolojileri görmek mümkündür.Do u Anadolu Fayı üzerinde tarihsel ve aletsel dönemde gerçekle endepremler incelendi inde, fayın Çelikhan'dan güneybatıya do ru uzanan kesimindeçok uzun zamandan beri büyük bir depremin meydana gelmedi i görülmektedir.Uzun süredir enerji biriktiren fayın bu bölümünün, gelecekte büyük bir depremüretebilece i ve bölgenin büyük risk ta ıdı ı dü ünülmektedir.Anahtar Kelimeler: Do u Anadolu Fayı, Çelikhan, Erkenek

In this study, the Çelikhan-Erkenek segment of the East Anatolian Fault, whichwas not previously studied in detail, is mapped on a scale of 1/25.000 and thestructural, geological and geomorphologic features of the region were examined.Within the scope of the study, geological map of an area of almost 360 km2along the fault zone has been plotted, and the lithological units in the region havebeen defined. Accordingly, the oldest unit in the studied region, the Paleozoic agedPütürge Metamorphics are mostly composed of yellow, green and grey schist.However, Permo-Carboniferous aged Malatya Metamorphics are the most commonunit in the region and generally composed of schist, marble and recrystallizedlimestone. Spread over a considerably large area extending from Antakya to Hakkari,The Koçali Complex is represented in the study area by serpentinite, basalt, diabase,gabbro, spilite, diorite, limestone, radiolarite and sandstone. Middle Eocene agedMaden Complex, which has outcroped in the NE of the study area, consists of spilite,diabase, sandstone, limestone and monzonite. The Eocene aged Midyat Formationwhich provides a generally high topography in the region, is composed of limestonewhich is rich in fossils and of thin layered clayey limestone.In the section between Göv District which constitutes the NE border of thestudy area and Erkenek the direction of the fault changes between N75ºE-N60ºE.Small pressure ridges, elongated ridges, breccia zones and left laterally offset streamswere observed along the fault zone, which is morphologically significant betweenÇelikhan and Göv District. In this section, Pütürge and Malatya Metamorphicsencounter along the fault. In addition, the thrust contact between the MalatyaMetamorphics and the Maden Complex was offset by the fault for nearly 10 kmssinistrally. The northern branch of the fault lying in the direction of N60ºE in SWÇelikhan passes through the Çelikhan Plain and advances nearly in E-W direction toconstitute the Sürgü Fault, one of the most important tectonic elements in the region.The fault again becomes apparent at the Göltarla District and advances toward SW. Itis possible to see along the fault the ofset streams, sang-pond-like structures,elongated ridges, springs, fault valleys, breccia zones, large-scale landslides andencountered of different lithologies.The study of earthquakes taking place along the East Anatolian Fault duringthe historical and instrumental period reveals that a major earthquake has not takenplace for a long time in that section of the fault starting from Çelikhan and headingsoutheast. It is thought that this section of the fault, which has been accumulatingenergy for a long time, may occur a major earthquake in the future and that theregion carries a big risk.Keywords: East Anatolian Fault, Çelikhan, Erkenek