Bilişsel davranışçı yaklaşıma dayalı psiko-eğitim programının psikolojik dayanıklılık üzerindeki etkisinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı bilişsel davranışçı yaklaşıma dayalı psiko-eğitim programının psikolojik dayanıklılık üzerindeki etkisini incelemektir. Araştırmanın alt amaçları ise, bilişsel davranışçı yaklaşıma dayalı psiko-eğitim programının akılcı olmayan inanç ve öznel iyi oluş üzerindeki etkisinin incelenmesidir. Çalışmaya lise birinci sınıfta öğrenim gören 29 öğrenci katılmıştır. Deney grubu 15 ve kontrol grubu 14 kişiden oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama araçları olarak Gürgan (2006) tarafından geliştirilen Yılmazlık Ölçeği, Türküm (2005) tarafından geliştirilen Akılcı Olmayan İnançlar Ölçeği-Ergen Formu, Özen (2005) tarafından geliştirilen Öznel İyi Oluş Ölçeği-Lise Formu ve Terzi (2008) tarafından geliştirilen Risk Faktörlerini Belirleme Listesi kullanılmıştır. Araştırmada bilişsel davranışçı yaklaşıma dayalı psiko-eğitim programı haftada bir oturum olmak üzere toplam 10 oturumda deney grubuna uygulanmıştır. Kontrol grubu ile herhangi bir çalışma yapılmamıştır. Araştırmada 2x3'lük deneysel desen kullanılmıştır. Araştırmanın bitiminde son-test ve beş ay sonra izleme ölçümleri gerçekleştirilmiştir. Elde edilen verilerin analizinde ANCOVA ve ANOVA istatistiksel analizi kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda bilişsel davranışçı yaklaşıma dayalı psiko-eğitim programına katılan öğrencilerin psikolojik dayanıklılık düzeylerinde anlamlı bir artışın, akılcı olmayan inanç düzeylerinde ise anlamlı bir azalmanın olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Öğrencilerin öznel iyi oluş düzeylerinde uygulama öncesi ve sonrasında herhangi bir değişiklik olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Öğrencilerin psikolojik dayanıklılık ve akılcı olmayan inanç düzeylerindeki değişimin beş aylık izleme döneminde de devam ettiği sonucuna ulaşılmıştır. Elde edilen bulgular; kullanılan bilişsel davranışçı yaklaşıma dayalı psiko-eğitim programının lise öğrencilerinin psikolojik dayanıklılık düzeylerini artırmada ve akılcı olmayan inanç düzeylerini azaltmada etkili olduğunu göstermektedir.

The aim of this study is to investigate the effect of psycho-education program based on cognitive behavioral approach on psychological resilience. The sub-objectives of the study are to investigate the effect of psycho-education program based on cognitive behavioral approach on irrational belief and subjective well-being. 29 high school students participated in the study. The experimental group consisted of 15 persons and the control group consisted of 14 persons. The Resilience Scale developed by Gürgan (2006) as a data collection tool in the study, the Irrational Beliefs Scale-Adlescent Form developed by Türküm (2005), the Subjective Well-being Scale-High School Form developed by Özen (2005) and The Determination of Risk Factors developed by Terzi (2008) was used. In the study, psycho-education program based on cognitive behavioral approach was applied to experimental group in 10 sessions, once a week. No study was performed with the control group. 2x3 experimental design was used in the research. The post-test was administered after the research was completed and follow-up measurements were performed five months later. ANCOVA and ANOVA statistical analysis were used to analyze the data. As a result of the analyzes, it is concluded that there is an increase in psychological resilience levels and a decrease in irrational belief levels of students who participated in psycho-education program based on cognitive behavioral approach. It is concluded that there isn't change in the subjective well-being of the students before and after the application. It is concluded that the changes in psychological resilience and irrational belief levels of the students continued in the five-month follow-up period. Findings; psycho-education program based on the cognitive behavioral approach used in this study is effective in increasing the psychological resilience levels and reducing irrational belief levels of high school students.