Yabancılara Türkçe öğretimine yönelik ders kitaplarının atasözleri ve deyimler açısından incelenmesi

Abstract

Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde sözvarlığı öğretimi büyük öneme sahiptir. Çünkü birey dili öğrenirken öncelikli olarak o dilin sözvarlığı ögeleriyle karşılaşmaktadır. Sözvarlığı; sözcükler, atasözleri, deyimler, kalıp sözler, kalıplaşmış sözler gibi birçok ögeyi barındırmaktadır. Sözvarlığının, dilin ait olduğu ulusun kültürünü de içinde bulundurması nedeniyle dil öğretiminde önemli bir yeri vardır. Yabancılara Türkçe öğretme amacıyla hazırlanan ders kitapları, içerisinde yer alan konular, temalar ve metinler sayesinde öğrenciye sözvarlığı ögelerini bir bütün içinde görme olanağı sağlamaktadır. Bu nedenle kitapların ve içindeki metinlerin dilin sözvarlığı ögelerini öğreniciye doğru bir şekilde sunması gerekmektedir. Bu çalışmada, Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kullanılan Gazi Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitabı, İstanbul Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitabı ve Yunus Emre Enstitüsü Yedi İklim Türkçe Ders Kitaplarında (A1-A2, B1-B2, C1) bulunan okuma ve dinleme metinlerini deyim ve atasözü kullanımı bağlamında incelemek amaçlanmıştır. Çalışmada doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Her bir ders kitabında yer alan atasözleri ve deyimler, düzeylere göre sıklık ve yüzdelik bağlamında ele alınmış; ders kitaplarında en sık kullanılan deyim ve atasözleri saptanmaya çalışılmıştır. Yapılan çalışma sonucunda temel düzeyde Gazi Türkçe ders kitabında %13,42 orta düzeyde %42,36 ileri düzeyde ise %44,21 deyim saptanmıştır. Atasözü olarak ise Gazi Türkçe ders kitabında ileri düzeyde 3 atasözü kullanılmıştır. İstanbul Türkçe ders kitabında temel düzeyde %9,42 orta düzeyde %24,59 ileri düzeyde ise %65,98 deyim saptanmıştır. Atasözü olarak ise İstanbul Türkçe ders kitabında sadece orta düzeyde 7 atasözü kullanılmıştır. Yedi İklim Türkçe ders kitabında temel düzeyde %13,34 orta düzeyde %48,91 ileri düzeyde ise %37,74 deyim saptanmıştır. Atasözü olarak ise temel düzeyde 8, orta düzeyde 10, ileri düzeyde ise 11 atasözü kullanılmıştır. Sonuç olarak en çok deyim ve atasözünün Yedi İklim ders kitabında kullanıldığı ve düzeyler arasında aşamalı bir artış görüldüğü sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar sözcükler: Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi, sözvarlığı, deyim, atasözü, ders kitapları.

Teaching vocabulary in teaching Turkish as a foreign language is of great importance. Because when an individual learns the language, he/she firstly encounters the vocabulary elements of that language. Vocabulary includes many elements such as words, proverbs, idioms, routines and phrasal verbs. Vocabulary has an important place in language teaching since it includes the culture of the nation to which the language belongs. The textbooks prepared to teach Turkish to foreigners provide the students with the opportunity to see the elements of the vocabulary as a whole thanks to the subjects, themes and texts included. Therefore, the books and the texts in it must present the vocabulary elements of the language correctly to the student. In this study, it is aimed to examine reading and listening texts in Gazi Turkish Textbook for Foreigners, İstanbul Turkish Textbook for Foreigners and Yunus Emre Institute Yedi İklim Turkish Textbook for Foreigners(A1-A2, B1-B2, C1), used effectively in teaching Turkish to foreigners, in terms of use of idioms and proverbs. Document analysis method was used in the study. The proverb idioms in each textbook were handled in terms of frequency and percentage according to levels and the most commonly used idioms and proverbs in textbooks were determined. As a result of the study, %13,42 of basic level, %42,36 of intermediate level and %44,21 of advanced level idioms were determined in Gazi Turkish textbook. As proverb, three advanced proverb was used in Gazi Turkish textbook. In the Istanbul Turkish textbook, %9,42 of basic level, %24,59 of intermediate level and %65,98 of advanced level idioms were determined. As the proverb, only 7 proverbs in intermediate level were used in Istanbul Turkish textbook. In the Yedi İklim Turkish textbook, %13,34 of basic level, %48,91 of intermediate level and %37,74 of advanced level idioms were determined. As the proverb, 8 proverbs in basic level, 10 proverbs in intermediate level and 11 proverbs in advanced level were used. As a result, it was concluded that the most common idioms and proverbs were used in the Yedi İklim textbooks and there was a gradual increase in levels. Keywords: Teaching Turkish as a foreign language, vocabulary, idioms, proverbs, textbooks.