Ultrasonografik color ve power doppler tetkiklerinin kist ve granülom teşhisi ve tedavi takibi üzerindeki etkinliğinin araştırılması

Abstract

Amaç: Apikal rezeksiyon endikasyonu konan hastalarda cerrahi girişim öncesi ultrasonografik değerlendirme sonuçları ile histopatolojik tanının uyumunun belirlenmesi ve klinik ve radyografik ayrımı yapılamayan periapikal kist ve granülom öntanılı vakalarda ultrasonografik (USG) color ve power doppler tetkikleri kullanılarak lezyonun vaskülarizasyonunun belirlenmesi ve kök kanal tedavisi sonrası iyileşme takibinin USG ve periapikal radyograflarla yapılarak karşılaştırılmasıdır.Gereç ve Yöntem: Çalışma iki aşamada yürütülmüştür.Birinci aşamada on bir (11) apikal rezeksiyon endikasyonlu hastanın tedavi öncesi USG incelemeleri yapılarak lezyonların ekojenite tayini ile color ve power doppler modunun kullanımıyla vaskülerite varlığı/yokluğu belirlenerek lezyonlar solid ve kistik olarak sınıflandırılıp kaydedilmiştir. Operasyon sonrasında lezyonların histopatolojik tanıları USG bulgularıyla karşılaştırılmıştır.İkinci aşamada kırk dört (44) periapikal lezyonlu hastanın periapikal radyografları alınarak lezyonun mezio-distal ve süpero-inferior boyutu ölçülüp kaydedilmiştir. Aynı lezyonların USG incelemesinde cihazin B-modu kullanılarak lezyonların ekojeniteleri ve sınırları belirlenip mezio-distal, antero-posterior ve süpero-inferior boyut ölçümleri yapılmıştır. Aynı cihazın color ve power Doppler modlarının kullanımıyla ise lezyon içi dokunun vaskülaritesi ve pulsasyonları belirlenip kaydedilmiştir. Sonrasında bu 44 lezyonlu dişe kök kanal tedavisi uygulanmıştır. İstatistiksel analizlerde ki-kare testi, Fisher'in kesin ki-kare testi, Fisher-Freeman-Halton, McNemar ve Bland-Altman testleri kullanıldı.Bulgular: Ön tanı gruplarına göre tedavi öncesi ve tedavi sonrası verilerde granülom ve kist grupları için homojenlik bakımından karşılaştırmada yaş, cinsiyet ve lokalizasyon dağılımı bakımından istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar bulunamamıştır. Granülom ve kist gruplarında M-D, A-P ve S-İ ölçümleri bakımından tedavi öncesi ve tedavi sonrası ölçümlerin karşılaştırılmasında istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Üç değişken bakımından da ölçüm değerlerinde azalma görülmekte, lezyonlar iyileşmektedir. Granülom ve kist gruplarının iyileşme durumları boyut ve ekojenite açısından kıyaslandığında anlamlı bir farklılık saptanmamış; tüm olgulardaki iyileşme paterninin benzer olduğu gözlenmiştir. USG ve periapikal radyografilerden elde edilen boyutların uyumu Bland-Altman testiyle kıyaslanmış ve bu iki yöntemin uyumlu olduğu saptanmıştır. Colour ve power Doppler teknikleriyle öntanı konulan lezyonlar, histopatolojik sonuçlar ile kıyaslanmış ve uyumlu bulunmuştur. Sonuç: USG cihazının periapikal lezyonların iç yapısını saptayabilen ve kist ve granülom teşhisi koymada güvenilir bir cihaz olduğu, granülom ve kist olgularının boyut ve iyileşme paterni açısından benzerlik gösterebileceği, kök kanal tedavisinin periapikal lezyon tedavisinde ilk seçenek olması gerektiği, USG ve periapikal radyografların boyutsal kıyaslamalarda uyumlu olduğu ve periapikal lezyonların iyileşme takiplerinin USG ile yapılabileceğini saptadık.Anahtar kelimeler: ultrasonografi, USG, periapikal lezyon, granülom

ABSTRACTAim: To determine the concordance of preoperative ultrasonographic evaluation results with histopathological diagnosis in patients who were indicated for apical resection and to determine the vascularization of the cases that prediagnosed as periapical cyst and granuloma can not be distincted clinically or radiographically with ultrasonographic (USG) color and power doppler examinations and to make follow up treatments with USG and periapical radiographs after root canal treatment and to compare the two methods.Materials and Methods: The study was conducted in two stages. In the first stage, eleven (11) patients with indication for apical resection were evaluated preoperatively by USG examinations and the presence / absence of vascularity was determined by using echogenicity and color and power doppler mode, and the lesions were classified as solid and cystic. After operations histopathologic diagnosis of lesions were compared with USG findings. In the second stage, periapical radiographs of forty-four (44) patients with periapical lesions were obtained and mesio-distal and supero-inferior dimensions of the lesion were measured and recorded. In the USG examination of the same lesions, the echogenicity and borders of the lesions were determined using the B-mode of the device and mesio-distal, antero-posterior and supero-inferior dimension measurements were performed. Using the same device's color and power Doppler modes, vascularity and pulsations of intra-lesion tissue were determined and recorded. Then, root canal treatment was applied to these 44 case with lesion. For statistical analysis chi-square test, Fisher's exact chi-square test, Fisher-Freeman-Halton, McNemar and Bland-Altman tests were used.Results: In the preoperative and postoperative data according to the pre-diagnostic groups, no statistically significant differences were found in the homogeneity of granuloma and cyst groups in terms of age, gender and localization distribution. Statistically significant differences were found in the comparison of pre-treatment and post-treatment measurements in terms of M-D, A-P and S-I measurements in granuloma and cyst groups. In terms of all three variables, there is a decrease in the measurement values and the lesions improve. There was no significant difference between the granuloma and cyst groups in terms of size and echogenicity, the healing pattern was similar in all cases. Compliance of the dimensions obtained from USG and periapical radiographs was compared with Bland-Altman test and these two methods were found to be compatible. Color and power Doppler techniques were used to compare the lesions with histopathological results and were found to be compatible.Conclusion: We found that the USG device is a reliable device for detecting the internal structure of periapical lesions and for diagnosing cysts and granulomas, granuloma and cyst cases may show similarities in size and healing pattern, root canal treatment should be the first choice in the treatment of periapical lesion, USG and periapical radiographs are compatible with dimensional comparisons and recovery of periapical lesions can be performed with USG.Key words: ultrasonography, USG, periapical lesion, granuloma