Ergenlerde madde bağımlılığından korunmaya ilişkin özyeterlik ile akran baskısı, kendini ifade edebilme becerisi ve psikolojik sağlamlık arasındaki ilişki

Abstract

Bu çalışmada; ergenlerin madde bağımlılığından korunma özyeterliklerinin akran zorbalığına maruz kalma, duyguları ifade etme ve psikolojik sağlamlık düzeyleri ile ilişkisi araştırılmıştır. Bununla birlikte yordama düzeyi ve bazı değişkenlere ilişkin analizler yapılmıştır. Bu çalışma ilişkisel tarama türünde olup, araştırmanın örneklemi Gaziantep'te 2017-2018 eğitim-öğretim yılında öğrenim gören, 862 lise öğrencisinden oluşturulmuştur. Örneklem birimi seçkisiz örnekleme yöntemlerinden tabakalı örnekleme yöntemiyle belirlenmiştir. Veri toplamak amacıyla katılımcılara demografik özellikleri belirlemek için `Kişisel Bilgi Formu`, `Akran Zorbalığını Belirleme Ölçeği`, `Duyguları İfade Ölçeği`, `Ergen Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği` ve `Madde Bağımlılığından Korunma Özyeterlik Ölçeği` uygulanmıştır. Araştırmada anlamlılık düzeyi p<.05 ve p<.01 olarak kabul edilmiştir. Verilerin analizi sürecinde; Levene Homejenlik Testi, Pearson Momentler Çarpım Korelasyon Analizi, t Testi, Tek Faktörlü Varyans Analizi, Mann Whitney U Testi, Kruskal Wallis Testi, Bonferroni Testi, Tukey Testi ve Çoklu Doğrusal Regresyon Analizi yapılmıştır. Analizler sonucunda okul türü ve cinsiyetin ergenlerin madde bağımlılığından korunma özyeterliklerini belirlemede önemli değişkenler olduğu; buna karşın sınıf düzeyinin, aile gelir düzeyinin ve aile bütünlük durumlarının belirleyici önemli değişkenler olmadığı bulunmuştur. Ergenlerin madde bağımlılığından korunma özyeterlikleri ile akran zorbalığına maruz kalmaları arasında negatif yönlü ve anlamlı ilişkiler bulunurken; duyguları ifade etme düzeyleri ve psikolojik dayanıklılık düzeyleri arasında pozitif yönlü ve anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Ayrıca ergenlerin akran zorbalığına maruz kalmalarının, duyguları ifade etme ve psikolojik dayanıklılık düzeylerinin, madde bağımlılığından korunma özyeterliklerini anlamlı düzeyde yordadığı sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgular ilgili literatürde tartışılmış, yorumlanarak sonuca bağlanmış ve önerilerde bulunulmuştur.Anahtar Kelimeler: Ergenlik, Akran Zorbalığı, Duyguları İfade Etme, Psikolojik Sağlamlık, Madde Bağımlılığından Korunma Özyeterliği

It was investigated the relationship of the self-efficacy about adolescents' avoidance of substance abuse with peer bullying, emotional expression, psychological resilience. Prediction level and Analyses about some variants were also examined. This study is in the category of Correlational Survey Model, The sample of investigation was comprised of 862 high school students of 2017-2018 educational year. The sampling unit was determined with Stratified Sampling Method in Random Sampling Methods. `Personality Information Form`, `Peer Victimization Scale`, `Emotional Expressing Questionnaire`, `Adolescent Psychological Resilience Scale` and `Self-Efficacy for Protecting Adolescences from Substance Abuse Scale` were used. Meaningfulness was accepted as p<.05 and p<.01. Levene Homogeneity Test and Pearson Correlation Coefficient Analysis, T-Test, One-way Analysis of Variance, Mann Whitney U Test, Kruskal Wallis Test, Bonferroni Test, Tukey Test and Multiple Linear Regression Analysis were also carried out. It was found that school types and gender are significant variables to determine self-efficacy about avoidance of substance abuse; however, class and family income levels, family integrity are not significant variables. There was a negative and significant relationship between self-efficacy about avoidance of substance abuse and being victim of peer bullying, whereas there was a positive and significant relationship between emotional expression and psychological resilience levels. Morever, it was reached that adolescents' exposure to peer bullying, emotional expression level and psychological resilience predicted the self-efficacy about avoidance of substance abuse. Findings from the research were negotiated in related literature, were concluded by interpretations, and Proposals were submitted.Key Words: Adolescence, Peer Bullying, Expression of Emotions, Psychological Resilience, Self-Efficacy About Avoidance of Substance Abuse