12 eylül darbesi üzerine bir söylem çözümlemesi

Abstract

Söylem, bireyin ya da ortak hedefleri olan grupların toplumsal bir olay karşısında takındığı tutum, bakış açısı, benlik dili ve ideolojisinin genel adıdır. Bir metin ya da diyalog, yazarın ya da konuşanların söylemlerini ifade etmek için araçsallaştırdıkları mekanizmalardır. Fakat bazen yazar ya da konuşmacı olaylarla ilgili gerçek niyetini sözcüklerin altına gizlemektedir. Açıkça ifade edilen ve gizlenen niyetler söylem çözümlemesi yöntemleriyle incelenir. Söylem çözümlemesi, ülkelerde meydana gelen savaş, darbe, açlık, ırk ayrımları, dinsel çatışmalar vb. toplumsal olaylarla ilgilenir. Türkiye Cumhuriyeti, kuruluşundan günümüze çeşitli yıpratıcı süreçler atlatmıştır. Özellikle 12 Eylül 1980 Darbesi, bahsedilen süreçlere örnek teşkil etmektedir. 12 Eylül 1980 Darbesi ile milleti temsil eden sivil yöneticilerin ülkeyi idare edemeyecek duruma geldiği, ülkede anarşi ve terörün arttığı gerekçesiyle Orgeneral Kenan Evren ve dönemin kuvvet komutanları emir komuta zinciri içerisinde yönetime el koymuşlardır. Bu araştırmada Milliyet, Hürriyet, Milli Gazete, Cumhuriyet ve Ortadoğu adlı gazetelerin darbeye ilişkin ifade ve söylemlerinin karşılaştırılması amaçlanmıştır. Bu dönemde yayımlanan gazetelerin `darbe` kavramı etrafında şekillenen söylemleri dilbilimsel çözümlemelerden biri olan `Teun Van Dijk'in Söylem Çözümlemesi` yöntemiyle incelenmiştir. İnceleme sonucunda gazetelerin söylemlerinde anlamlı farklılıkların olmadığı tespit edilmiştir.

Discourse, is the name of taking a stance towards a social event by persons or the groups which have the same aim, perspective, self-respect, and ideology. A text or a dialogue is the mechanism which the writer or the speakers is instrumentalized to explain their discourse. However, sometimes the writer or speaker dissembles the real intention of the events under the words. Clearly expressed and dissembled intentions are analysed by discourse analysis methods. Discourse analysis deals with social events such as wars, coups, starvations, racial discriminations, and religious conflicts etc. which take place in countries. Several abrasive processes have been eluded since the foundation of Turkish Republic till now. Especially 12 September 1980 Coup and 15 July Coup Attempt can be examples of these processes. The 12 September 1980 Coup is the coup when the civil administrators who are representatives of the nationality become powerless to govern the country, and Genaral Evren and law-enforcers seized power in the chain of command on account of the fact that anarchy and terror increased in the country. In this research, it is aimed to compare the discourse and the expressions of the newspapers such as Milliyet, Hürriyet, Milli Gazete, Cumhuriyet and Ortadoğu about the coup. In this period, the discourse of the published newspapers which are shaped around `coup` concept analysed by Teun Van Dijk's Discourse Analysis which is one of the linguistic analysis. At the end of the analysis, the significant differences in discourses of the newspapers are not detected.