Türkçe atasözleri ve deyimlerde tanrı kavramına din psikolojisi açısından bir yaklaşım

Abstract

Genellikle edebiyatın konusu kapsamında değerlendirilmiş olmasına rağmen atasözleri ve deyimler din psikolojisi alanında incelenebilir özelliklere sahiptir. Bu nedenle öncelikle yapılması gereken şey dini muhtevaya sahip atasözleri ve deyimleri din psikolojisi açısından değerlendirmek olmalıdır. Çünkü din psikolojisi dindar bireyi ele alır ve bu bakımdan atasözleri ve deyimler topluma mal edilmiş olmasına rağmen bireylerin dini duygu, düşünce ve davranışları sonucu ortaya çıkmıştır. Dolayısıyla Türk toplumunun dini bağlamda söylediği her atasözü din psikolojisi bağlamında rahatlıkla çalışılabilir. Bu çalışma, atasözleri ve deyimlerde Tanrı algısı ve tasavvurunun din psikolojik analizinden meydana gelmektedir. Muhtevasında Tanrı, Rab, İlah, Allah, Rahman, Hak ve Rahmet bulunan atasözleri belli bir bütünlük içerisinde incelenip din psikolojisi ile alakalı olarak değerlendirilmeye gayret edilmiştir. Ayrıca Tanrı kavramının Türk toplumunda nasıl bir zemine oturtulduğu ve Tanrı tasavvurlarının din psikolojik bağlamda ne mana ifade ettiği tespit edilmeye çalışılmıştır.Anahtar kelimeler: Atasözleri ve deyimler, Allah'ın sıfatları, Tanrı tasavvuru,Tanrı algısı, din psikolojisi.

Although proverbs and idioms are normally evaluated under the topic of literature mostly, they can be analyzed in the field of the psychology of religion. Therefore, the first thing to be done is to evaluate the proverbs and idioms that have religious content, because the psychology of religion deals with religious individuals and in this regard, although proverbs and idioms are attributed to the society, nevertheless they emerged as a result of the religious feelings, thoughts and behaviors of individuals. Accordingly, each proverb said by Turkish society in religious context can be studied in the various branches of the psychology of religion easily. This study is composed of the religious psychological analysis of these two topics which take God perception and imagination in proverbs and idioms as the basis. Proverbs and idioms which contain God, Lord, Deity, Allah, The Compassionate, The Truth (Haqq) and The Mercy are analyzed within certain integrity and tried to be evaluated as related to the psychology of religion. Moreover, it was tried to be detected what kind of a foundation the God concept is located on in Turkish society and what the God imaginations mean in religious psychological context.Keywords: Proverbs and idioms, Allah's attributes, imagination of God,perception of God, psychology of religion.