Malatya ili merkezindeki lise öğrencilerinin besinlerle ilgili inanışları, beslenme alışkanlıkları ve vücut imajları hakkındaki düşünceleri ve bunları etkileyen faktörler

Abstract

BOLUM VII MALATYA İL MERKEZİNDEKİ LİSE ÖĞRENCİLERİNİN BESİNLERLE İLGİLİ İNANIŞLARI, BESLENME ALIŞKANLIKLARI VE VÜCUT İMAJLARI HAKKINDAKİ DÜŞÜNCELERİ VE BUNLARI ETKİLEYEN FAKTÖRLER ÖZET Bu araştırma, Malatya il merkezindeki lise öğrencilerinin besinlerle ilgili inanış, endişe ve tutumlarını; vücut ağırlığı, vücut imajı ve kilo kontrolü ile ilgili inanışlarını; besin, beslenme ve kilo verme ile ilgili bilgi edindikleri kaynakları saptamak ve öğrencilerin kullandıkları kilo verme metodlarını tanımlamak amacıyla planlanmış ve yürütülmüştür. Mayıs 2004'de Malatya merkez ilçedeki 658 lise öğrencisine (yaş ortalaması 15.64±0.87 yıl, % 48.0'i erkek ve % 52.0'si kız) araştırmanın amacına yönelik anket uygulanmıştır. Öğrencilerin yiyeceklerin yağ-şeker-vitamin içerikleri hakkında endişeleri ile bu besin öğelerini yüksek miktarda içeren yiyecekleri tüketim sıklıkları arasında ilişki saptanmamıştır. Öğrencilerin % 77.4'ü yiyeceklerin sağlık üzerinde rol oynadığına, % 57,4'ü fazla kiloluların sağlıklı olmadığına inanmaktadır. Dergilerin insanları zayıf olmaya özendirdiğine inanan kızların oranı erkeklerin 1.5 katıdır. Kız öğrenciler, 'ince olmak' ile ilgili olumlu inanışlara erkek öğrencilerden daha fazla inanmaktadır. Öğrencilerin % 78.9'u egzersizin, % 14.6'sı öğün atlamanın % 31.7'si ise dergilerdeki diyetleri uygulamanın kilo vermek için iyi bir yöntem olduğuna inanmaktadır. Öğrencilerin % 56'sı vücutlarından memnun değildir, % 58.1 'i kendisini 'normal kiloda' olarak tanımlamıştır, % 48.5'i aynı kiloda kalmak istemektedir. Kendisini 'şişman' olarak tanımlayan kızlar erkeklerin yaklaşık 4 katıdır. Erkek öğrencilerin % 26.9'u kilo almak, kız öğrencilerin % 39.9'u kilo vermek istemektedir. 71Erkeklerin % 29.6'sı, kızların % 19.3'ü kilo vermek için diüretik, laksatif, zayıflama ilaçları, zayıflama tozlan ve çayları kullanma ve kendi isteğiyle kusma gibi sağlıksız ve tehlikeli kilo kontrol metodlarını kullanmıştır. Öğrenciler besinler ve beslenme hakkında en fazla ebeveynlerinden (% 78.3), televizyondan (% 76.0) ve gazeteden (% 59.3); kilo verme hakkında en fazla ailelerinden (% 35.89) ve dergilerden ( % 11.3) bilgi edinmektedir. Bu bilgiler ışığında, insanlara olumlu beslenme davranışlarının kazandırılması için okullarda düzenli ve devamlı beslenme eğitimi programları düzenlenmesi, adölesanlara tehlikeli kilo verme metodlarının potansiyel zararları hakkında bilgi verilmesi, kitle iletişim araçlarında beslenme ile ilgili denetim mekanizmalarının bulunması, uygunsuz beslenme davranışları sergileyen adölesanların izlenmesi gerektiği önerilmiştir. Anahtar kelimeler: Adölesan Besin İnanışlar Beslenme alışkanlıkları Vücut imajı Kilo kontrol davranışları 72

FOOD RELATED BELIEFS, EATING HABITS AND PERCEPTION OF BODY IMAGE OF HIGH SCOOL STUDENTS IN CENTRAL COUNTY OF MALATYA AND FACTORS AFFECTING THEM ABSTRACT This study planned and conducted on high school students in Central County of Malatya to determine their food related beliefs, concerns and attitudes; their beliefs on weight, body built and weight control; and their source of information on food, diet, and weight loss, and to describe weight loss methods that they used. A questionnaire which was formed according to aim of the study was employed to 658 high school students (mean age 15.64±0.87 years, 48.0% males and 52.0% females) of Central County of Malatya in May 2004. No statistical correlation was found on the concern levels and the mean frequency of the dietary consumption of foods that include high levels of the fat-sugar- vitamin content of their diets. Seventy-seven percent of students believed in the role of diet on health, 57.4 % of students believed that overweighted people were not healthy. The number of females who believe that journals cause people to be slim are one and a half of males. Females believes more than males in positive beliefs on `being slim`. Seventy-nine percent of the students believe that exercising, 14.6% of the subjects believe that skipping the meals, 31.7% believed that dieting according to journal prescriptions were good method of weight loss. Fifty-six percent of the subjects are not happy with their body shape, 58.1% of them described themselves as normal weighted, 48.5% of them wanted to keep their weight. Females describing themselves as fat are four times more than males. 26.9% of males wanted to gain weight and 39.9% of females wanted to lose weight. 29.6% of males and 19.3% of females had used unhealthy and dangerous methods such as diuretics, laxatives, weight loss agents, weight loss powders and teas and self induced vomiting. 73Subjects had informed on food and diets mostly by their parents (78.3%), followed by the television (76.0%) and newspapers (59.3%); on weight loss by their parents (35.9%) and journals (11.3%). In the light of these results, arrangement of regular and continuous educational programs in schools on nutrition for positive dietary behaviors; providing information on potentially harmful effects of dangerous weight loosing habits; the presence of mass media control mechanisms for dietary information; and surveillance of adolescents with inappropriate dietary habits are recommended. Key words: Adolescent Food Beliefs Eating habits Body image Weight control behaviors 74