Akademisyenlerin iş doyumu ve tükenmişlik seviyelerinin çok değişkenli istatistiksel yöntemlerle analizi: Devlet ve özel üniversitelerin karşılaştırması

Abstract

Çok değişkenli istatistikler kavramı, birbiri ile ilişkili olan bir veya daha fazla bağımsız değişkenle birlikte birden fazla bağımlı değişkeni eş zamanlı analizlerinin bir arada yapılmasını sağlayan bir dizi yöntem olarak ifade edilmektedir. Çok değişkenli istatistiksel analizlerin amacı boyut indirgeme, birimlerin sınıflandırılması, hipotez testleri ve bağımlılık yapısının incelenmesi şeklinde sıralanabilir. Bu doğrultuda, bu çalışmada bahsedilen amaçların gerçekleşmesini sağlayan çok değişkenli istatistiksel yöntemlerden Faktör Analizi ve Kümeleme Analizi teorik olarak ele alınmış, yöntemlerin temel özelliklerine ve sağladıkları faydalara yer verilmiştir. Çalışmanın teorik bölümlerinden sonra, bahsedilen bu yöntemler kullanılarak, tesadüfi örnekleme yöntemi ile seçilen akademisyenlerin, tükenmişlik ve iş doyumu seviyelerinin, yaş, cinsiyet, medeni durum, çocuk sayısı, gelir, devlet veya özel üniversitede çalışma durumu, meslekteki toplam çalışma süresi, akademik unvan gibi değişkenler açısından anlamlı düzeyde farklışıp farklaşmadığını ve tükenmişliğin iş doyumu üzerindeki etkisini belirleyerek devlet ve özel üniversitede çalışma durumlarının karşılaştırılmasının yapılması amaçlanmıştır. Akademisyenlerin tükenmişlik seviyelerini ölçmek için Maslach Tükenmişlik Envanteri ve Hackman ve Oldham İş Doyum ölçeği kullanılmıştır. Tükenmişlik ölçeğinin alt faktörleri belirlenerek hem tükenmişlik hem de iş doyumu ölçeklerinin geçerliliği test edilmiştir. t-Testi ve ANOVA testi ile demografik değişkenlerin iş doyumu ve tükenmişlik üzerindeki etkisi incelenmiştir. Faktör analizi sonucunda elde edilen tükenmişlik alt boyutları ve iş doyumu skoruna göre kümeleme analizi gerçekleştirildi. Tükenmişlik seviyesi en yüksek ve en düşük ya da iş doyum seviyesi en yüksek ve en düşük kümeler belirlenerek açıklamalarda bulunuldu. Elde edilen kümelerdeki akademisyenlerin devlet veya özel üniversite çalışma durumları yüzdesel olarak belirlendi. Son olarak yapılan regresyon analizleri ile tükenmişliğin iş doyumu üzerindeki etkileri ve katılımcı akademisyenlerin devlet üniversitesinde veya özel üniversitede çalışma durumlarının iş doyumları üzerindeki etkisinin boyutu incelendi. Elde edilen bulgular, alan yazın ve araştırmanın koşulları dikkate alınarak yorumlanmıştır ve sonuçlarla ilgili önerilerde bulunulmuştur. Anahtar kelimeler: Tükenmişlik, iş doyumu, faktör analizi, kümeleme analizi.

The concept of multivariate statistical analysis is expressed as a set of methods that allow concurrent analysis of multiple dependent variables together with one or more independent variables that are related to each other. The purpose of multivariate statistical analysis is to size reduction, classification of units, hypothesis testing, and examination of dependency structure. In this direction, Factor Analysis and Clustering Analysis of the multivariate statistical methods enabling the realization of the purposes mentioned in this study are theoretically handled, and the basic features of the methods and their benefits are given.After the theoretical parts of the study, it is suggested that these methods are used to determine the degree of burnout and job satisfaction of the selected academicians by chance sampling method, such as age, gender, marital status, number of children, income, state or private university working status, to determine whether they differ significantly in terms of variables. It also aims to compare the working conditions of the state and private universities by determining the effect of burnout on job satisfaction. Maslach Burnout Inventory and Hackman and Oldham Business Satisfaction Scale were used to measure the burnout levels of academics. The validity of both the burnout and job satisfaction scales was tested by determining the sub-factors of the burnout scale. The t-test and the ANOVA test were used to examine the effects of demographic variables on job satisfaction and burnout. Clustering analysis was performed according to burnout sub-dimensions and job satisfaction score obtained as a result of factor analysis. Burnout level was highest and lowest, or job satisfaction level was highest and lowest group was determined and explained. The working status of the academics in the obtained clusters at the state university or at the private university was determined as a percentage. Finally, the regression analyzes examined the effects of burnout on job satisfaction and the extent of the effect of participating academics on job satisfaction of state or private university working conditions.The findings were interpreted taking into consideration the conditions of the field and the research, and suggestions were made regarding the results.Keywords: Burnout, job satisfaction, factor analysis, cluster analysis.