Hâkim`in Şerh-i Dîvân-ı Şevket`i (İnceleme-karşılaştırmalı metin)

Abstract

Çalışmamızda, Sebk-i Hindî'nin önemli örneklerinden biri olan Şevket-i Buhârî Dîvânı'nın XVIII. yüzyıl vakanüvis ve şairlerinden Hâkim (Seyyid Mehmed Efendi) tarafından kaleme alınan şerhi karşılaştırmalı metin olarak hazırlanmış, eserden elde edilen döneme ve tarihe ışık tutan bilgiler değerlendirilmeye çalışılmıştır.Daha önce Şevket-i Buhârî Dîvânı'nın Molla Murâd tarafından yapılan şerhi dışında Şevket-i Buhârî Dîvânı'na yapılan şerhler üzerine herhangi bir çalışma olmadığı görülmüştür. Molla Murâd'a ait olan şerhte sadece Şevket-i Buhârî'nin üç kasidesinin şerhi bulunmaktadır. Çalışmamız ise Şevket-i Buhârî Dîvânı'nın tamamını kapsamaktadır. Ayrıca Şevket-i Buhârî Dîvânı üzerine bugüne kadar yapılan incelemelerde Dîvân'ın Arap harfleriyle yayımlandığı ve çeviri yazılı yayınının olmadığı görülmüştür. Biz de bu Farsça Dîvân'ı, yeni Türk harfleriyle vermiş olduk. Bir şerh metni olması nedeniyle eser, hem Şevket-i Buhârî Dîvânı'nı hem Hâkim'in şerhini kapsamaktadır. Dîvân'ı şerh ederken bazen nüsha karşılaştırması da yaptığı anlaşılan Hâkim, Şevket-i Buhârî Dîvânı'nda olmayan bazı beyit veya şiirlere yer vermiş, farklı nüshaları değerlendirip doğru olma ihtimali yüksek olan nüshalara işaret etmiştir. Hâkim'in kendi şiirlerine göndermeler yapmış olması da Hâkim Dîvân'ında olmayan kimi metinlerin edebiyatımıza kazandırılması açısından önem taşımaktadır. Hâkim'in Şerh-i Dîvân-ı Şevket adlı eserinin bilim dünyasına iki yönlü fayda sağlayacağını umuyoruz. Dîvân'ı ve Târîh'i üzerine yapılan değerlendirmelerden sonra bu çalışma ile de Hâkim'in farklı bir yönü olan şârih kimliği ortaya konmuş olacaktır.Anahtar kelimeler: Hâkim, Şevket-i Buhârî, şerh, karşılaştırmalı metin.

In this study, it is aimed that Şevket-i Bukhari, one of the important representatives of Sebk-i Hindi, it was prepared as a comparative text of commentary taken by the Hakim (Seyyid Mehmed Efendi) of the18th century vakanuvis and poet, tried to evaluate the information detected from the work which holding light to period of Hakim and history.It is seen that there is no work on the commentaries made to Divan of Şevket-i Bukhari, except Şevket-i Bukhari Divan's commentary made by Mullah Murad. The commentary belonging to Mullah Murad contains only the shout of the three chords of Şevket-i Bukhari. Our work has the whole Divan of Şevket. In the studies on Divan of Şevket, it is seen that the text of divan is written in the Persian alphabet and not expressed in translation. Therefore, for the first time with this work, the entire text of the Divan of Şevket-i Bukhari was presented to the reader in addition to the Persian alphabet as well as the translation.Because the work is a commentary, it includes both Divan of Şevket-i Bukhari and Hakim's commentary. Hakim, who seems to have made comparisons at times when he was explaining the text of Şevket-i Bukhari, sometimes included some couplets or poems that were not in Divan of Şevket-i Bukhari and pointed to the draft which evaluated the different copies and was likely to be correct.The fact that Hakim sent his own poems during the commentary is important in terms of acquiring some texts that are not in Divan of Hakim.In this respect, we hope that the Hakim's book, Şerh-i Divan-ı Şevket, will provide two-sided benefits to the scientific world. After the important studies on Divan and Tarih, this study will evaluate the commentator identity of Hakim, which is a different aspect.Keywords: Hakim, Şevket-i Bukhari, commentary, comparative text.