Kant`ın antinomileri ile Gazali`nin Üç Meselesinin karşılaştırılması

Abstract

Kant'ın Antinomileri ile Gazali'nin Üç Meselesinin KarşılaştırılmasıBu yüksek lisans çalışmasında, rasyonalist metafiziğe yönelik iki eleştiri mukayese ve tahlil edilmektedir. Bunlardan ilki, modern Alman filozof Immanuel Kant'a aittir ve o, Aydınlanma çağında, rasyonalist metafiziği eleştirmiştir. Bunlardan ikincisi, Ortaçağda yaşamış Müslüman bir filozof olan Gazâlî'ye aittir ve o da, akılcı metafiziği eleştirmiştir. Her iki düşünürün epistemolojik yaklaşımları rasyonalizme dayanan metafiziğin reddi bağlamında birbirleriyle örtüşmektedirler. Bu bağlamda Kant dört antinomiden söz etmekte ve bunlardan üçü, Gazâlî'nin üç meselesiyle benzeşmektedir. Her iki düşünür de salt akla dayalı bilginin bazı temel önermelerde çatışkılara düşeceğini kabul etmektedirler. Kant'ın transandantal diyalektik yöntemini kullanmasına koşut Gazâlî de delillerin denkliği (tekâfüü'l-edille) yöntemini kullanmaktadır. Evrenin başlangıcı ve sınırı, nedensellik ve Zorunlu Varlık meselelerinde iki düşünür, salt aklın çelişkiye düşmeden bir çözüm üretemeyeceğini kabul etmektedirler. Kavramlar ile düşünen salt aklın sınırlarını tartışmak ve ona dayanan metafiziği reddetmek bakımından iki filozofun yaklaşımları şaşırtıcı bir uyum içerisindedir. Sözcük ve terminolojideki farklılıklar ile tarihsel ve geleneksel farklılıklar dışında Kant ve Gazâlî'nin benzer argümanlar ile benzer neticelere ulaşmış olmaları, bu çalışmanın amacını ve kapsamını belirlemektedir. Çalışmanın temel savı, Kant'ın ve Gazâlî'nin bilgide salt akla dayalı rasyonalist metafiziğe karşı olduklarıdır. Çalışmada önce iki düşünürün bilgiye dair yaklaşımlarına yer verilmektedir. İkinci olarak, Kant'ın antinomileri ve Gazâlî'nin üç meselesine yer verilmektedir. Sonra iki filozofun yaklaşımlarının ve vargılarının mukayesesi ve tahlili yapılmaktadır.Anahtar Kelimeler: Kant, Gazali, Antinomi, Tekâfüü'l-Edille, Metafizik,Rasyonalizm, Üç Mesele

Comparison of Kant's Antinomies and al-Ghazâlî's Three IssuesIn this postgraduate study, two rational criticism for metaphysics are compared and analyzed. One of them belongs to Immanuel Kant who is modern German philosopher and he criticized the rationalist metaphysics in the Enlightenment age. Second of them belongs to al-Ghazâlî who is Muslim and lived in the Middle Ages and he also criticized the rationalist metaphysics. Both thinkers overlap each other in the context of the rejection of the epistemological approach to the metaphysics based on rationalism. In this context, Kant tells about four antinomies, of which three are similar to al-Ghazâlî's three issues. Both thinkers accept that the knowledge which is based on the pure reason drop to the antinomy in some basic propositions. Parallel to Kant's use of the transcendental dialectical method, al-Ghazâlî alsos uses the method of equilibrium of the proofs (Takâfu'u al-adilla). The two thinkers think that the pure reason cannot produce a philosophical solution without contradiction in the issues of the beginnings and limits of the universe, and determinism, and the Essential Being. The two philosophers' approaches are enigmatically compatible in terms of discussing the limits of pure reason which thinks with concepts and the rejection of metaphysics based on it. Except for the differences in words and terminology, as well as the differences of historical and traditional background, Kant and al-Ghazâlî have reached to similar conclusions with similar arguments. This determines the purpose and scope of this study.The main argument of the study is that Kant and al-Gahazâlî are similarly against the rationalistic metaphysics based on pure knowledge. In the study, firstly it is included the two approaches to the knowledge which belong to Kant and al-Ghazâlî. Secondly, they are compared and analyzed the two philosopher's approaches and consequences.Anahtar Kelimeler: Kant, al-Ghazâlî, Antinomy, Takâfu'u al-Adilla, Metaphysics,Rationalism, Three Issues.