3297 numaralı ve H. 1256 (m. 1840) tarihli Kayseri İslam Nüfus Defteri`nin transkripsiyon ve değerlendirilmesi

Abstract

Nüfus, sınırları belli bir bölgede yaşayan insan sayısına denir ve günümüz dünya ülkelerinin üzerinde durduğu önemli konulardan birisidir. Gerek günümüzde gerekse geçmişte devletler hâkim oldukları topraklarda yaşayan insan sayısını belirlemek için birçok nüfus sayımı yapmıştır. Çünkü nüfus bir devletin ekonomik, askerî ve siyasi güç sınırlarını çizen ana unsurlardan biridir. Bundan dolayı Osmanlı Devleti birçok defa nüfus sayımı gerçekleştirmiştir. Lale devrinde İstanbul ve çevresinde yapılmaya başlanan nüfus sayımı II. Mahmut döneminde genel bir nüfus sayımına dönüşmüştür. 1831 yılında yapılan ilk nüfus sayımı Müslim ve gayrimüslim nüfusu tespit etmek, askerliğe elverişli olan Müslim erkek nüfusu ve cizye mükellefi olan gayrimüslim erkek nüfusunu tespit etmeyi amaçlamıştır. 1840 yılında Kayseri'de yapılan nüfus sayımında daha önce yapılan nüfus sayımlarında izlenilen yol takip edilmiş; kişilerin fiziki özelliği ve baba isimleri yazılarak betimlenmiştir.Kayseri adının menşei hakkında çeşitli rivayetler vardır. Medeniyetlerin uğrak yeri olan Kayseri milattan önce kurulmuş bir şehirdir. Bu şehre ilk defa Kaniş adı verilmiştir. Asurlular dönemine rastlayan çağlardaki bu ad daha sonra Mazaka olarak değişmiştir. MÖ 10'lu yıllarda Roma hâkimiyetine girince Kapadokya kralı Archelaos şehre İmparator Agustos'un şerefine Caisareia (Kaisareia) adını vermiştir. VII. yüzyıldan sonra Arapların Kayseri'yi fethi ile Kayseriye diye yazılmış ve Türklerin fethi ile Kayseri adını almıştır.Kayseri Frigya, Lidya, Hitit, Pers, Makedonya, Selavkos, Roma, Abbasi, Selçuklu, Osmanlı Devletleri hâkimiyetlerine girmiştir. Türklerin Anadolu'ya hâkim olması ile birlikte değeri artmış ve bir ticaret merkezi olmuştur. Özellikle Yabanlu Pazarı Kayseri'nin değerini artırmış; Ahilerin çalışması ile daha da zenginleşip büyümüştür.Anahtar Kelimeler: Nüfus Defteri, II. Mahmut, Kayseri Vilayeti, XIX. Yüzyıl Kayseri

Population boundaries are the number of people who live in a certain area. It is one of the important issues that the present world countries are emphasizing. The states have made a number of censuses to determine the number of people living in the territories where they are judges both nowadays and in the past. Because the population is one of the main elements of the economic, military and political power of a state. For this reason, the Ottoman State has carried out population census many times. Census started to be carried out in and around Istanbul during the Tulip II. It has turned into a general population census during the period of Mahmut. The first population census in 1831 was aimed at identifying the Muslim and non-Muslim population, identifying the Muslim male population favorable to the military and the non-Muslim male population with the civilian taxpayer. The population census carried out in Kayseri in 1840 followed the path taken in the previous census; the physical characteristics of the persons and father names.There are various rumors about the origin name of Kayseri. The place where the civilizations are frequented is the city built before the milestone. This is the first time the city has been called the Kanish. This name, which coincided with the Assyrian period, later changed to Mazakas. When he entered Roman dominance in the 10th century BC, King Archelaus of Cappadocia gave the name Caisareia (Kaisareia) to the honor of Emperor August. VII. After the centuries, the Arabs were conquered by Kayseri with the name of Kayseriye and the name of Kayseri with the conquest of the Turks.Kayseri Phrygia, Lydia, Hittite, Persia, Macedonia, Selavkos, Rome, Abbasi, Seljuk, Ottoman States have entered the sovereignty. Together with the domination of the Turks in Anatolia, the value has increased and became a trade center. In particular, the value of the Wild Bazaar Kayseri has increased; It is enriched and enriched by the study of the Aries. Key Words: Population Notebook, II. Mahmut, Kayseri Province, XIX. Century Kayseri