Algılanan iş stresi ile tükenmişlik düzeyi ve ruh sağlığı profilinin ilişkisi: Psikolojik dayanıklılık, stresle başa çıkma stilleri ve öz-duyarlılığın aracı rolü

Abstract

Bu çalışmanın bir amacı, algılanan iş stresi düzeyinin tükenmişlik düzeyi ve ruh sağlığı ile ilişkisini araştırmaktır. Çalışmanın diğer amacı, ruh sağlığını koruyucu faktörler olduğu düşünülen psikolojik dayanıklılık, stresle başa çıkma stilleri ve öz-duyarlılığın, tükenmişlik düzeyi ve ruh sağlığına ilişkin belirti düzeyi ile olası ilişkilerinin incelenmesidir. Son olarak çalışmanın üçüncü amacı ise, algılanan iş stresi ile tükenmişlik düzeyi ve ruh sağlığı arasındaki ilişkide psikolojik dayanıklılık, stresle başa çıkma stilleri (stratejileri) ve öz-duyarlılığın aracılık rollerinin incelenmesidir. Araştırmanın örneklemini İzmir ilinde görev yapan özel güvenlik görevlileri oluşturmuştur. Araştırmaya 19'u kadın, 111'i erkek 130 özel güvenlik görevlisi katılmıştır. Verilerin elde edilmesinde araştırmacı tarafından oluşturulan demografik bilgi formu, psikolojik semptomlara ilişkin bir tarama listesi olan SCL-90, Algılanan İş Stresi Ölçeği, Maslach Tükenmişlik Ölçeği, Yetişkinler İçin Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği, Baş Etme Stilleri Ölçeği ve Öz-duyarlılık Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizi SPSS-18 programı ile gerçekleştirilmiştir. Verilerin analizinde frekans, ortalama, bağımsız gruplar için t testi, ANOVA, korelasyon, regresyon ve Sobel yöntemi ile aracılık analizi kullanılmıştır. Araştırma kapsamında yapılan analizler neticesinde, algılanan iş stresi düzeyi arttıkça tükenmişlik düzeyi ve psikolojik belirti düzeyinin arttığı, iş stresinin tükenmişlik ve psikolojik belirti düzeyi varyanslarının %27'sini açıklayabildiği tespit edilmiştir. Problem odaklı başa çıkma stratejisi kullanımı, psikolojik dayanıklılık ve öz-duyarlılık seviyesi arttıkça tükenmişlik düzeyi ve psikolojik belirti düzeyinin azaldığı tespit edilmiştir. Problem odaklı başa çıkma stratejisi kullanımı tükenmişlik düzeyi varyansının %30'unu, psikolojik belirti düzeyi varyansının ise %19'unu açıklamış; psikolojik dayanıklılık tükenmişlik düzeyi varyansının %22'sini, psikolojik belirti düzeyinin %13'ünü açıklamıştır. Öz-duyarlılık ise tükenmişlik düzeyi varyansının %33'ünü, psikolojik belirti düzeyi varyansının %30'unu açıklamıştır. Problem odaklı başa çıkma stratejisi, psikolojik dayanıklılık ve öz-duyarlılığın, algılanan iş stresi ile tükenmişlik düzeyi ve psikolojik belirti düzeyi arasındaki ilişkide kısmi aracı rolünün olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen veriler literatür çalışmaları ile karşılaştırılmıştır. Son olarak araştırmanın sınırlılıkları ele alınarak, gelecek çalışmalar için önerilerde bulunulmuştur.

In this study, it was aimed to investigate the relationship between perceived job stress, burnout and mental health. The other aim of the study was the examination of relationships between psychological resilience, coping strategies, self-compassion, burnout and mental health. Finally, the third aim of this study was to investigate the mediating effect of coping strategies, psychological resilience and self-compassion.The sample of the research was composed of private security officers who worked in İzmir province. There were 19 female and 111 male private security guards in the sample. A demographic information form developed by the researcher, SCL-90, Maslach Burnout Scale, Psychological Resilience Scale for Adults, Coping Strategies Scale and Self-Compassion Scale were used to obtain the data. Analysis of the data was performed with the SPSS-18 program. In the analysis of the data, frequency, mean, t test for independent groups, ANOVA, correlation, regression and mediation analyses with Sobel method were used.As a result of the analysis, it was determined that as the level of work stress increased, burnout and psychological symptom levels increased. Perceived work stress explained 27% of the variance in burnout and in psychological symptoms. The level of burnout and the level of psychological symptoms decreased as the level of psychological resilience, problem focused coping strategy use and self-compassion increased. Problem-focused coping strategy use explained 30% of the burnout variance and 19% of the psychological symptoms variance; psychological resilience explained 22% of the burnout variance and 13% of the psychological symptoms score. Self-compassion explained 33% of the burnout variance and 30% of the psychological symptom variance. Psychological resilience, problem focused coping strategy and self-compassion were found to partially mediate the relations between work stress and burnout and psychological symptoms. Finally, the limitations of the research were discussed and suggestions for future studies were made.