Özel güvenlik hizmetlerinin demokratik kontrolü

Abstract

Bu çalışma, Türkiye'de özel güvenlik hizmetlerinin demokratik kontrol durumunu incelemektedir. Tezde, ordunun demokratik kontrolünü inceleyen çalışmalardan farklı olarak, güvenliğin özelleştirilmesi sonucu ortaya çıkan güvenlik sektörü bileşenlerinden, özel güvenlik şirketlerinin sundukları hizmetlerin demokratik kontrolünün sağlanmasına yönelik kontrol mekanizmalarının genel hatlarıyla betimlenmesi amaçlanmıştır.Bu kapsamda, modern devletin varoluşsal işlevi ve nedeni olan güvenliğin, özellikle 1980'li yıllardan başlayarak geçirdiği değişim ve dönüşüm ile bunun modern devlet kavramsallaştırmasına etkisi, çeşitli kuramsal çerçeveler üzerinden bütüncül bir şekilde açıklanmaya çalışılmıştır. Buradaki amaç, geleneksel güvenlik anlayışı olarak adlandırılan; modern devletin, devletin kendisine odaklanan güvenlik anlayışının, zaman içerisindeki ele alınış biçimindeki farklılaşmanın ortaya konulmasıdır. Bu bakımdan modern devletin, güvenlik alanındaki meşru şiddet kullanabilme tekelini piyasa ile paylaştığı ve buna bağlı olarak güvenlik hizmeti sunumunda kullanılan teknik ve yöntemlerin de çeşitlendiği görülmektedir.Modern devlet ile güvenlik arasındaki yaşanan değişim ve dönüşüme paralel şekilde, kamusal güvenlik örgütleri üzerinde gerçekleştirilen ve sivil otorite ile hesap verebilirlik ilişkilerine dayanan demokratik kontrolün niteliğinin de değiştiği anlaşılmıştır. Bu bakımdan tezde, demokratik kontrol öznesinin devlet dışındaki tarafları da içerecek şekilde genişlemesinin yanında, kontrol konusunun da ordunun yanında özel güvenlik şirketlerini de içerecek şekilde çeşitlendiği görülmüştür. Kontrolün özelleşmesi olarak nitelenebilecek bu durum, demokratik kontrolü incelerken, devlet yanında devlet aygıtı dışında yer alan tarafların ve kamusal güvenlik örgütlenmeleri yanında kamusal olmayan güvenlik sağlayıcılarının da ele alınması gerekliliğini ortaya koymaktadır. Bu nedenle kavram, kamu-özel ortaklığını içermektedir. Ancak genelde ordu üzerinden gelişen demokratik kontrol kavramının, devlet aygıtı dışında yer alan ve piyasa kurallarına tabi olan özel güvenlik şirketlerine doğrudan uygulanamayacağı anlaşılmıştır. Tez kapsamında demokratik kontrolün konusunun özel güvenlik hizmetleri ile sınırlı olması sebebiyle, özel güvenlik hizmetlerini küresel seviyede düzenleme amacı taşıyan bazı girişimler içerisinde demokratik kontrol ile ilişkilendirilebilecek olanları üzerine de çalışma yapılmıştır.Türkiye özelinde özel güvenlik hizmetlerinin demokratik kontrol durumunun incelenebilmesi amacıyla, hem 1981'den bugüne gelişen özel güvenlik mevzuatı hem de mevzuat dışı demokratik kontrol ilişkilerini ilgilendirebilecek kaynaklar tez kapsamında analiz edilmiştir. Nitel veri toplama yöntemlerinden doküman analizine dayanan tezde, Türkiye özelinde özel güvenlik hizmetlerinin demokratik kontrolüne dair kamusal ve kamusal olmayan kontrol ilişkileri, demokratik kontrolün boyutları olan dikey, yatay ve öz kontrol boyutlarına göre incelenmiştir. Sonuç olarak, Türkiye özelinde özel güvenlik hizmetlerinin demokratik kontrolünün sağlanmasına ilişkin hem mevzuatta hem de mevzuat dışında bazı kontrol bileşenlerinin yer aldığı anlaşılmıştır. Ayrıca tezde, demokratik kontrol durumuna katkı sunma potansiyeline sahip bazı önerilerde de bulunulmuştur.Anahtar Kelimeler: Modern Devlet, Güvenlik, Türkiye, Özel Güvenlik Hizmetleri, Demokratik Kontrol

This study examines the case of democratic control of private security services in Turkey. In this thesis, unlike the studies which examine the democratic control of military, has been aimed to describe rougly the democratic control mechanisms on services those are served by private security companies, which has come to existence in security sector as a result of privatization of security.In this context, undergoing transformations and alterations of security, which is modern state's existential function and reason, especially starting with 1980s and effects of those on conceptualisation of modern state have been tried to be explained in a holistic view by using various theoretical frameworks. The purpose of this is to reveal differentiation in time on the way of handling named traditional security approach, which focuses on the state itself. In respect to this, it is observed that the modern state shares its monopoly of the legitimate use of physical force with the market and correspondingly techniques and methods on serving security services become varied too. It has been comprehended that qualification of democratic control, which is performed on public security bodies and based on accountability relations with civil authority, has changed in parallel with undergoing transformations and alterations of security and modern state ties. In this regard, it has been observed in the thesis that alongside of the subject of democratic control has expanded in a way to contain non-state parties, the object of control has got varied in a way to contain private security companies as well. This circumstance, which may be qualified as privatization of the control, presents that addressing the state with non-state parties and public security organisations with non-public security providers is a necessity in analysing democratic control. From this point of view, the notion comprises public-private partnership. However, it has come out that the concept of democratic control, which mostly progress on military issues, can not be applied directly to the private security companies those are out of state apparatus and are amenable to the market provisions. It has been studied on some initiatives, which aim to regulate private security services at the global level and may be associated to democratic control, because of the fact that object of the democratic control is restricted to private security services in the thesis.It has been analyzed both private security legislation, which has come along from 1981 up to date, and non-legislation resources, which may concern democratic control relations, on the purpose of examining the democratic control status of private security services in Turkey. The public and non-public control relations about democratic control of private security services in Turkey has been investigated in the thesis, which is based on document analysis as a qualitative data collection methods, in accordance with extent of democratic control as vertical, horizontal and self ones. As a result, it has been understood that there are some certain components in the case of providing the democratic control of private security services in Turkey both in legislation and non-legislation resources. It has also been made some suggestions, which have potency to contribute to democratic control status, in the thesis. Keywords: Modern State, Security, Turkey, Private Security Services, Democratic Control