Önemli turunçgil anaçlarında nuseller embriyoni ve oluşum mekanizmasının araştırılması

Abstract

Bu araştırmada, ülkemizde büyük ölçüde ekonomik öneme sahip olan bazı turunçgil anaçlarında nuseller embriyoni olayının mekanizması belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmada ana bitki olarak Carrizo sitranjı, Kleoptra mandarini, Volkameriana ve Yerli turunç anaçları; tozlayıcı olarak ise Yerli üç yapraklı anacı kullanılmıştır. Anaçlar üzerinde yapılan sitolojik ve histolojik çalışmalar ile nuseller hücrelerin oluşum zamanları, oluşum yerleri, nasıl beslendikleri ve bu durumun anaçlara göre ne ölçüde değişim gösterebildiği gibi konular araştırılmıştır. Çalışma sonucunda nuseller embriyo köken hücrelerinin (NEKH) oluşum ve gelişiminin her anaç için farklı olduğu belirlenmiştir. Bu kapsamda NEKH'lerinin anaçlara göre değişmek üzere nusellusun kalaza veya mikropil kısımlarında oluşabileceği belirlenmiştir. Oluşum zamanları açısından ise Kleopatra mandarininde tozlanmaya ihtiyaç duymadan tozlanmadan sonra 5. günde, Volkameriana anacında uyartım olduğu koşullarda döllenme öncesinde, Carrizo sitranjı ve Yerli turunç anaçlarında döllenmeye bağlı olarak tozlanma sonrasında oluştuğu tespit edilmiştir. NEKH'lerinin beslenmesi konusunda, kullanılan anaçlarda birbirine benzer durumlar görülmüş ve söz konusu hücrelerin öncelikle nusellus hücrelerinden beslendikleri, embriyo kesesine girdikten sonra ise endospermi tüketerek gelişmelerine devam ettikleri belirlenmiştir.

In this study, mechanism of nucellar embryony is aimed to determine in some important Citrus rootstocks. In this study, Carrizo citrange, Cleopatra mandarin, Volkameriana and Sour orange were used as mother plant and Poncirus trifoliata var. Yerli as pollenizer. With cytological and histological studies on rootstocks; the formation periods, formation places, nutrient supply and to what extent these situations can be change in terms of rootstocks was studied. As a result of the study, it was determined that formation and development of nucellar embryo initial cells (NEICs) were differed between rootstocks. In this context, the NEICs were formed from chalazal or micropilar parts of the nucellus differing between rootstocks. In terms of formation periods, while the NEICs were formed at 5th day after pollination regardless of pollination in Cleopatra mandarin, in Volkameriana they formed before fertilization depending on pollen stimulation. However, in Carrizo citrange and Sour orange, the NEICs were formed after fertilization depending on pollinaton. Nutrient supply features of NEIC were similar for all used rootstocks. These cells were used nucellus tissue for their first development and after reaching to embryo sac, they start to use up the endosperm to form an embryo.