Türkiye Selçuklu Devleti vezirlerinden Sâhib Ata Fahreddin Ali (Hayatı ve siyasi faaliyetleri)

Abstract

Kutalmış oğlu Süleyman Şah tarafından kurulan Türkiye Selçuklu Devleti, Anadolu'yu bir Türk yurdu haline getirmesi bakımından büyük bir öneme sahiptir. Sultan I. Gıyaseddin Keyhusrev zamanında yükselme dönemine giren devlet, oğulları I. İzzeddin Keykavus ve I. Alâeddin Keykubad'ın saltanatları zamanında en parlak devrini yaşamıştır. II. Gıyaseddin Keyhusrev'in iktidarında ise devlet güçten düşmüş ve nihayet 1243 yılındaki Kösedağ Savaşı'nın ardından yıkılma sürecine girmiştir. Bu tarihten sonra Selçuklu devleti Moğol tahakkümü altında otoritesini her geçen gün kaybederken Anadolu halkı da büyük acılar çekmiştir. Moğollara karşı direnen Türkmenlerin faaliyetleri de bölgede ciddi kargaşaların yaşanmasına sebep olmuştur.Türkiye Selçuklu Sultanları Moğollar karşısında kaybettikleri savaşın ardından zaman içerisinde siyasi açıdan da etkilerini yitirmeye başlamıştır. Sultanların güçten düşmesi ile ortaya çıkan otorite boşluğu da yönetim kademesinde güçlenen devlet adamları tarafından doldurulmaya çalışılmıştır. Bahsettiğimiz bu buhranlı dönemde temayüz eden Vezir Sâhib Ata Fahreddin Ali, Moğol baskılarına boyun eğmek zorunda kalsa da şahsi çabaları ile gerek halkın gerekse Selçuklu hükümdarlarının menfaatlerini korumaya gayret etmiştir.Biz çalışmamızda genel olarak Sâhib Ata Fahreddin Ali'nin etrafında meydana gelen siyasi olaylara yer verdik ve onun hayatını biyografik olarak inceledik. Fahreddin Ali'nin uzun soluklu devlet görevi süresince vukua gelen hadiselerde ne derece söz sahibi olduğu ve sonuçlarına ne derece etki etki ettiğine değindik.Anahtar Kelime: Vezir, Selçuklu, Moğol, Sâhib Ata, Anadolu, Memlûk, Fahreddin Ali, Alâeddin, Gıyaseddin, Rükneddin, Pervâne

Turkey Seljuq State, founded by Suleiman ibn Qutulmish, has a big importance for making Anatolia a Turkish State. The empire started its rise during the era of Kaykhusraw I, and his sons Izzeddin Keykavus and Keykubad brought its heyday. The rule of Keyhusreh II, caused the downfall of empire and at the end of Battle of Kösedağ (1243) the empire started to collapse. After that,Seljukians and Anatolian folk who were helpless against Mongols suffered greatly, thus leading to great turmoils in the area.Turkish Seljuq sultans lost their political influence gradually after their defeats against Mongols.Strong statesmen in charge tried to compansate for the lack of authority caused by the weak sultans. A significant figure of this depression era, Vezir Sâhib Ata Fahreddin Ali, tried to protect the best interests of both public and sovereign, even if he had to give into Mongol pressure.In this study, we tried to mention the political incidents involving Sâhib Ata Fahreddin Ali and examine his life biographically. Also we touched on how impactful on those events and how he affected the results.Keywords: Vizier, Seljuq, Mongol, Sâhib Ata, Anatolia, Mameluk, Fahreddin Ali, Alâeddin, Gıyaseddin, Rükneddin, Pervâne