Ortadoğu`da su sorunu ve su güvenliği: IŞİD faktörü

Abstract

Hayatın ana kaynağı olan su, doğadaki tüm canlıların yaşamlarını sürdürebilmeleri için mutlak ihtiyaç duyulan bir maddedir. Bununla birlikte yeryüzünde farklı sebeplerle su toplumlar için bir sorun haline dönüşebilmektedir. Geçmişten günümüze dek gelen su sorunu nedenlerine baktığımızda en temelde; dünya nüfusundaki hızlı artış, kuraklık, küresel ısınma ve kirlilik yer almaktadır. Ortadoğu bölgesindeki su sorunu ise, bölgedeki siyasi istikrarsızlıklar, su kaynaklarının su ihtiyacını karşılayacak miktarda olmaması gibi temellere dayanmaktadır. Türkiye ve Irak arasında yer alan Fırat ve Dicle nehirleri üzerinde sınıraşan su sorununa bağlı anlaşmazlıklar mevcuttur. Fırat ve Dicle nehirlerinin paylaşımlarında Türkiye ve Irak ihtilaf olup farklı görüşler ortaya atmaktadırlar. Bunun sonucunda bir uzlaşma yoluna varılamamış, Irak ve Türkiye arasındaki su sorunu bölgede yeni bir aktörün, Irak Şam İslam Devleti (IŞİD),varlığıyla daha da karmaşık bir hale gelmiştir. Örneğin, IŞİD'in 2014 yılının Temmuz ve Ağustos aylarında Musul Barajı'nı ele geçirmesiyle baraj çevresinde yoğun çatışmalar yaşanmıştır. Bu çalışma, Türkiye ve Irak ilişkilerinde su sorununun tarihsel arka planına yer vererek, her iki ülkenin su paylaşımı konusunda kabul ettikleri tezleri inceleyip, bölgede 2013 ve sonrasında varlığını gösteren IŞİD'in bölgedeki su sorununa etkisini ele almaktadır. IŞİD'in ortaya çıkması yıllardır su sorunu yaşayan Irak için probleme farklı bir boyut katarken, diğer bir kıyıdaş ülke olan Türkiye'de Irak'taki bu çatışmalardan olumsuz olarak etkilenmektedir.

Water, the main source of life, is a vital material required for the maintenance of the lives of every creature. When we consider the causes of water issues throughout the history, we see that the rapid increase in world population, drought, global warming and pollution are the main reasons. However, the water issue in the Middle East is due to the political inconsistency, great need for water and lack of sufficient water resources. One of the conflictual transboundary water resources in the region is the Euphrates and Tigris Rivers, which lay between Turkey, Syria and Iraq. All countries have disputes in the sharing of the rivers and claim rights purporting various legal opinions. However, it can be observed that no settlement has been achieved as a consequence. Since 2013, with the emergence of a new actor in Iraq, the Islamic State of Iraq and Syria (ISIS), the water problems in the region have been intensified, especially after ISIS captured the Mosul dam in July-August 2014. This study intends to describe the historical background of the water issues between Turkey and Iraq, analyze the theses accepted by each country on the sharing of water and to examine the attitude of ISIS on the water issues since 2013. The latter, in this case, has led to the magnification of the problem for Iraq, which already dealt with water problems for many years. Another neighbour, Turkey, is also adversely affected by these conflicts in Iraq.