Nikiforos Grigoras`ın Romaiki Istoria adlı eserinin I.-VI. bölümlerinin çevirisi ve değerlendirilmesi

Abstract

14. yüzyılın en büyük alimlerinden birisi olan Nikiforos Grigoras küçük yaşta Konstantinopolis'e gelmiş ve burada Bizans İmparatorluğu tarihinin en önemli ilim adamlarının başında gelen Theodoros Metohitis'in öğrencisi olmuştur. Onun da etkisiyle tarihten astronomiye çok sayıda farklı alanda kendisini geliştirmiş ve arkasında eserler bırakmıştır. İlim adamı kimliğinin yanı sıra 14. yüzyıl içerisinde yaşanan bir takım politik mevzularda, özellikle bazı dini tartışmalar içerisinde, aktif olarak yer almıştır. Grigoras'ın tarih alanında yazmış bulunduğu Romaiki İstoria `Roma Tarihi` adlı eseri ise 37 kitaptan oluşmakta ve 1204'teki Dördüncü Haçlı Seferi'nden başlayarak 1359'da Palamas'ın ölümüne kadar süren dönemi içermektedir. Bu çalışma içerisinde yer alan birinci ve altıncı kısımlar ise 1204-1303 yılları arasındaki dönemi anlatmaktadır. Birinci kitapta I. Thedoros Laskaris döneminden kısaca bahsettikten sonra ikinci ve üçüncü kitaplarda III. İoannis döneminde gerçekleşen olaylara değinilmiştir. Diğerlerinden daha uzun olan dördüncü ve beşinci kitapta ise VIII. Mihail Paleologos devri, altıncı ve bu çalışmanın kapsamının sonu olan altıncı kitapta ise II. Andronikos devri olaylarının bir kısmı yer almıştır. Her ne kadar bu dönem içerisindeki olayların, Akropolitis ve Pahimeris gibi Bizanslı tarihçilerin aksine, çağdaşı olmasa da, sonradan bakan bir gözle bu dönemin özellikle ikinci yarısındaki geçen bir takım olaylarla ilgili tespitleri çok önemlidir. Örneğin, Bizans donanmasının II. Andronikos tarafından lağvedilmesini şiddetle eleştirmiş ve de son çeyrekte ivme kazanan ve Bizans İmparatorluğu aleyhine gerçekleşen Türk ilerleyişinin Bizans için büyük kötülüklere gebe olduğunu vurgulamıştır ki kendisi yaşadığı dönemde bu olayların etkisini bizzat hissetmiştir. Bu genel kapsamın dışında eserde Moğolların Batı istikametinde yayılışı, II. İzzeddin Keykavus'un sürgün yaşamı ve Bizans'ın Balkan devletleri ve Sicilya Krallığı ile ilişkileriyle ilgili yaşananlara da vurgu yapılmıştır.Anahtar Kelimeler: Nikiforos Grigoras, Roma Tarihi, Bizans, 13. Yüzyıl, Paleologos.

Nicephorus Gregoras, one of the greatest scholars of the 14th century, came to Constantinople at an early age and here, had become a student of Thedore Metochites, at the head of the greatest scholars of entire Byzantine History. With his influence he developed himself on various fields, from history to astronomy, and left works. In addition to his scholar identity, he also actively had place one some of the politic issues, especially on the theological controversies, of 14th century.Historical work of Gregoras, Romaiki İstoria `Roman History`, consists of 37 books and contains the events starting from the Fourth Crusade in 1204 and ending with the death of Palamas in 1359. The first six parts of the work, which are the limits of this study, explains the period between 1204 and 1303. In the first book, the period of Theodore I Lascaris is mentioned briefly and then in the second and third books it was referred to the events of John III. In the fourth and fifth books which are longer from the first three books the period of Michael VIII Palaiologos and in the sixth book, the last part of this study, the beginning of the period of Andronicus II was explained. Although he was not contempary to the events of this era like other Byzantine historians, such as Akropolites, his observations on some events of the second half of this period as an late-watcher are very important. For example, he violently criticizes the abolishment of the navy by Andronicus II and emphasizes that the Turkish advance against Byzantium, which had gained momentum during the second half of the century, carries great misfortunes for the Byzantines and he felt the direct effects of this in the following century. Other than this general concept, the Mongolian expansion to the West, the exile life of the Kaykaus II and the relations of Byzantines with the Balkan states and the Kingdom of Sicily were also emphasized.Keywords: Nicephorus Gregoras, Roman History, Byzantine, 13th century, Palaiologos.