Mad 21880 numaralı ahkâm defterinin transkripsiyon ve değerlendirmesi

Abstract

Ahkâm defterleri 17. yüzyılda yaygınlaşmaya başlamıştır. Bu defterler genelliklemali meseleleri içermekte olup üzerinde çalıştığımız MAD 21880 Numaralı AhkâmDefteri ise Hicri 1082-1104 (1671-1693) yıllarını kapsamaktadır. Özelde İzmir ve BatıAnadolu bölgesinin genelde ise Osmanlı İmparatorluğu'nun iktisadi ve sosyal durumuhakkında bilgi vermektedir. Defterdeki hükümlerin kaydedildiği süre IV. Mehmed, II.Süleyman ve II. Ahmed'in saltanat dönemlerini kapsamaktadır.Defterin içerdiği hükümler, bu dönem boyunca vuku bulan siyasi ve askerigelişmelerin, devletin merkezi düzeninin ve ekonomik sisteminin nasıl etkilendiğihususunda fikir sahibi olmamızı sağlamaktadır. Hükümlerin kaydedildiği dönem (1671-1693), Osmanlı Devleti'nin sürekli savaş halinde olduğu bir dönemdir. Lehistan veAvusturya ile olan savaşlar Osmanlı Devleti'nin Orta Avrupa'da güç kaybetmesinesebep olurken özellikle Venedik ile 24 yıl süren Girit Savaşı, Osmanlı Devleti'ni hemaskeri hem ekonomik açıdan bir hayli yıpratmıştır.Çalışmamıza konu olan ahkâm defteri, Batılı devletlerin Batı Anadolu'daki ticarifaaliyetler hakkında da bilgi vermektedir. Ayrıca, gümrüklerde ticari faaliyette bulunantüccarlar ve karşılaştıkları sorunlar, ithalat ve ihracatı yapılan ürünler ve 17. yüzyıldayıldızı parlayan İzmir gümrüğünün faal konumu hakkında da bilgi sahibi olmamızısağlamaktadır. Defter; Osmanlı Devleti'nin, askeri ve siyasi çatışma içinde bulunduğudevletlerin tebaası ile ticari faaliyetlerin devam ettirilmesi için harcadığı çabayı net birşekilde göstermesi bakımından da kayda değer bilgiler ihtiva etmektedir. Defterdekihükümler, Osmanlı Devleti'nin ve özellikle de İzmir'in Avrupalı devletler açısındanticari önemini net bir şekilde göstermektedir.Anahtar Kelimeler: Ahkâm defteri, Gümrük, Gümrük vergisi, İzmir, Cizye, Tüccar.

Edict book became common in 17th century and generally included financialmatters. Number MAD 21880 Edict Book being in progress includes the Hijri 1082-1104 (m.1671-1693) years. It gives information about financial and social conditions ofİzmir and East Anatolia in private and Ottoman Empire in general. Within the periodthe book has been recorded, IV. Mehmed, II. Süleyman ve II. Ahmed reigned in theirtimes.Taken records give us an idea about how the state was influenced in terms ofcentral order and economy by the negative political and military developments whichoccured in this period. When the time of the book considered (1671-1693) it was theperiod that Ottoman Empire was in a war with powerful states and lost its power. Whilewars with Poland and Austria was bringing about loosing its power, especially war withVenice lasting for 24 years wore out the Ottoman Empire much in terms of bothmilitary and economic.Edict book being talked about shows which states Ottoman Empire was engagedin commercial activities. It includes information about traders at customs and importedand exported products, at the same time it provides information about active location intrade of customs of İzmir breakout star of the 17th century. Moreover the book providesvery important information in terms of showing ongoing commercial activities withoutbeing interrupted with states in political and military conflict. In this case, it shows veryclearly commercially importance of Ottoman Empire and especially İzmir for theEuropean states.Key words: Ahkam registers, Customs, Customs duty, İzmir, Poll tax (jizva), Trader.