Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının belirleyicileri:Orta Asya Türk cumhuriyetleri örneği

Abstract

1991'de Sovyetler Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin dağılmasıyla yeni ortaya çıkan devletlerin sosyo-ekonomik yapısında problemlerin yoğun hissedildiği bir dönem yaşanmıştır. Eskiden sosyalist ekonomik düzene sahip olan devletler, yeni dönemde kendini piyasa ekonomisine uyum sağlayacak şekilde konumlandırmıştır. Bu sebeple, bahsi geçen ülkeler ekonomileri geçiş aşamasında olduğu varsayılmaktadır ve ekonomik sorunlar da varlığını korumaktadır. Her yıl bütçe açığını yaşayan ve sermaye kıtlığını çeken Orta Asya Cumhuriyetleri ekonomileri, varlığını sürdürmek için dışarıdan mali destek almak zorundadır.Bu çalışmada, 2000-2016 yıllarını kapsayan yıllık veriler kullanılarak, Orta Asya'da yer alan dört ülkelere (Özbekistan, Kazakistan, Türkmenistan ve Kırgızistan) yönelik DYY'ları etkileyen faktörler tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu doğrultuda, ekonomik büyüme, pazar büyüklüğü, makroekonomik istikrarı, reel efektif döviz kuru ve altyapı gelişmişliği değişkenler kullanılmıştır. Çalışma kapsamında, DYSY'larına yön vermesi beklenen faktörleri dinamik panel veri yöntemi ve Arellano-Bond (1991)'un GMM tahmincisi yardımıyla belirlenmeye çalışılmış ve elde edilen sonuçlara ilişkin gerekli çıkarımlar ortaya konulmuştur.

In 1991, the problems of socio-economic structure of the newly emerged states confronted with the disintegration of the Union of Soviet Socialist Republics intensively in a period. In the new era, the states, which used to have a socialist economic order, positioned themselves to adapt to the market economy. Therefore, the economies of the aforementioned countries assumed that their economies are in a transition phase. Every year, the economies of the Central Asian Republics, which suffer from budget deficits and capital shortages, have to receive external financial support to survive. In this study, the factors affecting Foreign Direct Investments (FDI) for four countries in Central Asia (Uzbekistan, Kazakhstan, Turkmenistan and Kyrgyzstan) tried to be determined by using annual data covering the period 2000-2016. In this direction, variables such as economic growth, market size, macroeconomic stability, real effective exchange rate and infrastructure development were applied. Within the scope of the study, the factors that are expected to lead the FDI are tried to be determined with the help of dynamic panel data method and Arellano-Bond (1991) GMM estimator and necessary conclusions are drawn with the results obtained.