Güney Kafkasya`da ABD-Rusya rekabeti ve Türkiye`ye yansımaları

Abstract

Enerji kaynaklarının önemi her geçen gün daha da artmakta ve uluslararası sistemde etkin olmak isteyen aktörler enerji kaynaklarının yoğun olduğu bölgelere yönelmektedir. Ortadoğu'nun 11 Eylül terör saldırıları sonrasında güvenilir bölge olmaktan çıkması üzerine ülkeler yeni kaynak arayışlarına yönelmiş ve bu durum SSCB'nin dağılmasıyla işbirliğine açık hale gelen Güney Kafkasya'da rekabetin başlamasına neden olmuştur. Bölgede etkin olmak isteyen küresel aktörler ise bölgedeki hakimiyetinden vazgeçmek istemeyen Rusya faktörü ile karşılaşmıştır. Bölgedeki iki önemli aktör olan Rusya ve ABD'nin Soğuk Savaş sonrası politikaları zaman içinde değişiklik göstermiştir. Rusya ilk dönemlerinde eski gücüne sahip olmadığı için daha pasif politikalar izlemiş ve daha çok Batı etkisinde bir tutum sergilemiştir. Putin döneminde Rusya'nın daha aktif politikalar izleyerek eski gücüne sahip olması ABD'yi tedirgin etmiş ve politikalarında değişikliğe neden olmuştur. `Önce Rusya` politikasını izleyen ABD, Rusya'nın tutumlarındaki değişiklik sonrası Rusya'nın hakimiyet politikasından vazgeçmediğini görerek daha savunmacı bir politika izlemeye başlamıştır. ABD bölgede işbirlikleri ve boru hattı projeleri ile Rusya'nın hakimiyetini kırmaya çalışmakta, Rusya'nın enerji konusundaki üstünlüğünü azaltmaya çalışmaktadır. Bölgedeki diğer aktör olan Türkiye ise ABD-Rusya arasında dengeli bir politika izlemeye çalışmaktadır. Bölge ülkelerinden özellikle Azerbaycan ile tarihi ve kültürel geçmişe sahip olan Türkiye için bölgenin istikrarı hem bölgenin hem de kendisinin ekonomisinde önemli role sahiptir. Bölgedeki ayrılıkçı çatışmalar Rusya tarafından kullanılmakta, bölgenin istikrarı ve gelişmesi önünde engel oluşturmaktadır. Dağlık-Karabağ ve Güney Osetya ve Abhazya bölgeleri sorunlu alanlardır ve NATO ve AB gibi uluslararası kurumlar bölgedeki çatışmaların barışçıl yollarla çözülebilmesi için adımlar atsa da bölgedeki Rusya faktörü çözümü zorlaştırmaktadır. Birçok aktörün arasında hem bölgeyle olan tarihi geçmişi hem de bölge ülkelerini yakından tanıması sebebiyle Rusya avantajlı bir konumdadır. Coğrafi avantajının yanında askeri ve ekonomik avantajlarını da kullanan Rusya hem sert hem de yumuşak güç unsurlarını kullanarak bölge üzerinde hakimiyetini devam ettirmektedir. ABD ise bölgede etkin olma yönünde işbirliği ve anlaşmaları hayata geçirse de Rusya ile birebir rekabete girmekten kaçınmakta ve denge politikası izlemektedir.

The importance of energy resources is increasing day by day and actors who are turning to regions where energy resources are concentrated to be effective in international system. Middle East, ceased to be a reliable region after the September 11 terrorist attacks, countries looking for new resources and started the competition in the South Caucasus, which became open to cooperation with the dissolution of the USSR. The global powers that want to dominate the region have had to struggle with the Russian factor. The post-Cold War policies of the two major actors in the region, Russia and the US, have changed over time. Russia did not have the old power in the early period, it followed more passive policies and was influenced by the West. In Putin era, Russia has the old power ,this made the United States uneasy and caused a change in its policies. Firstly, USA followed policy of `First Russia` but Russia did not abandon its domination policy and USA started to more defensive policies. USA is trying to break the dominance of Russia with its cooperation and pipeline projects in the region, trying to reduce its superiority in energy, The other actor is Turkey in the region ,is trying to balance the Russian and USA. Turkey has cultural and historical past especially with Azerbajan and stability of region is important for Turkey. Russia uses ethnic conflicts in the region for its own interests and these conflicts prevents development and stability of the region. Nagorno-Karabakh in and South Ossetia and Abkhazia are problematic areas. International actors such as NATO and AB try to solve problems with diplomatic ways but Russia prevents it. Russia has advantage due to historical history with the region and recognizes countries. Russia has economic and military power as well as geographical advantage and it is active in the region with both hard and soft power elements. On the other hand USA takes steps to be active in the region, it avoids competition with Russia and follows a balance policy.