Kur`an merkezli bir yaklaşımla ahlak dışı davranışların aklileştirilmesi

Abstract

Bu çalışmada düşünce tarihi boyunca insanların üzerinde durduğu ahlaki değerler hem felsefi boyutuyla hem de ahlak merkezli bir din olma niteliğiyle İslam ve Kuran perspektifinde değerlendirilmeye çalışılmıştır. İnsan davranışlarının nasıl olması gerektiği üzerinde duran ve bu davranışları iyi kötü nitelemeleriyle ifade eden ahlak, İslam düşüncesinde oldukça geniş yer bularak çalışmaların hem iyi ve kötünün nasıl ortaya çıktığı hem de ahlakiliğin temellendirilmesi gibi konular üzerinde yoğunlaşıldığı gözlenmektedir. Ahlak dışı davranışların psikolojik ve toplumsal açıdan pek çok nedeni tespit edilebilir olsa da çalışmamızda Kur'an'ın ahlaki ölçüsüne göre sapma olarak değerlendirilen ahlak dışı davranışların tespiti yapılarak, o davranışların hangi bahanelere bürünerek mantıksal bir tercih gibi sunulduğu üzerinde durulmuştur. Yani her sapma davranışı ele alınmayıp, aklileştirilenler üzerinde yoğunlaşılarak bahaneleri üzerinden kritik edilmiştir. Allah aklileştirmeleri kendi akli açıklamalarıyla geçersiz kılarken insanların sapmalarını önlemede bir öğüt ve uyarıcı olan Kur'an'ın davranışlara yön verme niteliğinin incelenmesi büyük önem taşımaktadır. İnsanların sapma ve hatalarını felsefi/ psikolojik savunma mekanizmasına başvurup mantıklı bahaneler bulmak suretiyle rasyonalizasyona dönüştürmesi bir realite olarak karşımıza çıkmaktadır. Kendini aldatmanın insanın beden ve ruh sağlığında işlevsel olduğunun kabulüne rağmen, meşruiyet kazandırmaya çalıştıkları sapmaların ahlaki davranım olduğu da muhakkaktır. Özgür ve bilinçli bir seçimle işlenen fiiller sorumluluk kavramı ile ilişkilendirilerek ele alınacaktır. Kur'anı Kerim'in bu bağlamda uyarı ve cevapları ile aklileştirmeleri geçersiz kılışı tespit edilerek , felsefi bir bakışla değerlendirilecektir.Anahtar kelimeler: Aklileştirme, Akli Açıklama, İslam Ahlakı, Ahlak Dışılık, Mantık Yanlışları

In this study, the moral values that people have emphasized throughout the history of thought have been tried to be evaluated from the perspective of Islam and the Qur'an both in terms of their philosophical dimension and being a morality-centered religion. It is observed that morality, which emphasizes how human behaviors should be and expresses these behaviors with good and bad qualifications, finds a wide place in Islamic thought and focuses on issues such as how good and evil emerge in foundation of morality.Although many psychological and social causes of unethical behaviors can be identified, in our study, it has been emphasized which kinds of excuses are presented as a logical choice by determining the unethical behaviours which are evaluated as deviations according to the moral measure of the Qur'an. In other words, All the deviation behaviours haven't been criticized but the ones which have been rationalized are focused on through excuses and have been criticized. It is of great importance to examine the nature of the Qur'an, which is a sermon and a stimulus in leading the determining the charateristic of the people behaviours , to prevent the deviations of people while Allah invalidates rationalizations with his own wisdom.It is a reality that people turn their deviations and errors into rationalization by making use of logical excuses by applying philosophical / psychological defense mechanisms. In spite of the acceptance that self-deception is functional in human body and mental health, it is certain that the deviations they seek to gain legitimacy are moral behavior. Behaviours committed with a free and conscious choice will be discussed in relation to the concept of responsibility. In this context, how the rationalizations are invalidated by Qur'an Kerim's warnings and answers will be determined and evaluated from a philosophical perspective. Keywords: Rationalizing, Reasoning, Islamic Morality, Unethical conduct, Logical Errors