`Ecvibetu`l-imam İbn Hacer el-Heytemi (H. 974) ala işkalat li`l-izz b. Abdisselam (H. 660)` adlı risalenin tahkik ve değerlendirmesi

Abstract

Allah Teâlâ yüce kitabın tefsiri ile ilgili bu önemli risaleyi gün yüzüne çıkarmak ve araştırmacıların istifadesine çıkarmaktan dolayı çok bahtiyarım. Söz konusu bu risâle, 'İzz b. Abdüsselâm (H. 660)'ın on üç mesele ile ilgili ortaya attığı ancak bizzat kendisi tarafından değil, kendisinden sonra gelen İbn Hacer El-Heytemî )H. 974)'nin kapsamlı bir şekilde cevapladığı sorulardan müteşekkildir.Bu araştırmanın önemi, el-İzz b. Abdüsselâm tarafından ortaya atılan ve İbn Hacer el-Heytemî tarafından cevaplanan problemlerin ehemmiyetinden kaynaklanmaktadır. Çoğu dilbilimsel problemlerde, anlam hususunda çok büyük ihtilafların olduğu ihtimaller tezahür etmektedir. Diğer taraftan bu problemleri ortaya atan kişi âlimlerin sultanı el-'İzz b. Abdüsselâm olmasına, bir önceki ve sonraki ayetleri tefsir etmesine rağmen bu sorulara ve problemlere cevap vermediğine şahit olmaktayız. İster dilsel ister fıkhi bağlamda olsun bu soruların ve problemlerin çok büyük bir ilmi ehemmiyeti olması gerekmektedir. Ayrıca burada İbn Hacer el-Heytemî ve bu soruları cevaplamadaki kendine has metodunun üstlendiği misyon araştırmamızın ehemmiyetini ortaya koyması açısından son derece öneme haizdir. İbn Hacer El-Heytemî, meseleleri bütün yönleri ile ele almış ve sonra bu meselelere cevaplar vermiştir. Genellikle el-'İzz b. 'Abdüsselâm'ın aklına gelmeyen varsayımları ortaya atmakta ve aynı şekilde, `şayet böyle deseydin`, bu durumda `şöyle derdim` ifadeleri ile bu varsayımlara cevap aramıştır. Ayrıca burada İbn Hacer el-Heytemi ve bu soruları cevaplamadaki kendine has metodunun üstlendiği misyon araştırmamızın ehemmiyetini ortaya koyması açısından son derece öneme haizdir. İbn Hacer el-Heytemi, problemleri bütün yönleri ile ele almış ve sonra bu problemlere cevap vermiştir. Ayrıca konunun sonunda gerek müşkül ayetlerin tefsirinde gerekse de İbn Hacer el-Heytemi'nin cevap ve tefsirindeki ayrıcalıklı işleme metodunda önemli sonuçları da yazdım.Tahkikte yöntem olarak hem eleştiri hem de analiz metodunu tercih ettim. Kapalı olan her konuyu ve müşkilatı açıklamaya ve her derlemeyi çözmeye ve bu değerli âlimin dirasetini dikkatlice gözlemeye çalıştım. Ayrıcalıklarından bahsettim ve az olduğu halde hatalarını da eleştirdim.

I was fortunate enough when catching such a genuine document written by the great scholar Ezz bin Abdul Salam (in 660 hijri). These unique thirteen manuscripts-in Holy Quran interpretations- are kind of dictations to his pupils about some issues, which had been raised by him but without discussing them. And much to my surprise, these issues are meticulously discussed by Imam Bin Hajar Alhaitami (in 974 hijri). The importance of my research lies in the fact that the one who has raised these issues is Ezz bin Abdul Salam and the one who has discussed them is Bin Hajar and by no means in addition to their significance. Most of the issues were linguistic or logical and with many possible implications, and on the other hand; when they had been posed by the great scholar Ezz bin Abdul Salam, and then he didn't discussed them, although he interpreted the verses before and after them! Therefore, these issues must be of great scientific importance, both in terms of language or jurisprudence. Anyone can notice the great role of Imam Bin Hajar and his brilliant methods in dealing with these issues the thing that gives my research notable attention and deep influence. Following the critically analytical approach in my research I successfully clarified all vague points and clearly analyzed sophisticated ideas. I tried from the heart to be neutral as much as possible in studying this great Imam showing his advantages and criticizing his failures, though rare. In the end, I can say that I have come out to outstanding outcomes either in the verses interpretation or even in the methods Bin Hajar used for that purpose.