Dikkat eksikliği ve hiperaktivite tanılı hastalarda metilfenidat kullanımının büyüme ve iştah üzerine etkisi

Abstract

Bir psikostimülan ilaç olan metilfenidat, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun farmakolojik tedavisinde ilk seçenektir. Bu çalışmanın amacı; dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu nedeniyle Metilfenidat tedavisi alan hastalarda görülen iştahsızlık ve büyüme yavaşlamasının nedenlerinin aydınlatılmasına yönelik Leptin, Ghrelin ve Nesfatin-1 düzeylerinin saptanmasıdır. Çalışma 7-14 yaş arası 48 hasta ile 41 sağlıklı kontrol grubu, toplam 89 erkek olguda yapıldı. Hasta grubunda metilfenidat tedavisi başlamadan önce ve tedavinin üçüncü ayında hastaların antropometrik ölçümleri ile Leptin, Ghrelin, Nesfatin-1 düzeyleri ELISA ile değerlendirildi. Buna ek olarak IGF-1 ve IGFBP-3 seviyelerine bakıldı. Sonuçlar ortalama±standart sapma (Ort±SS), medyan (min-max), n (hasta sayısı) ve yüzde (%) olarak ifade edildi.Toplam 48 hastanın 34'ünde iştahsızlık gelişti. İştahsızlık gelişen hastalarda vücut ağırlığı, vücut ağırlığı SDS, vücut kitle indeksi, vücut kitle indeksi SDS değerlerinde istatistiksel olarak anlamlı, boy SDS değerlerinde ise istatistiksel olarak anlamsız olsa da azalma görüldü. Ayrıca serum IGFBP-3 değerleri değişmezken, IGF-1 düzeylerinde azalma saptandı. Hastaların tedavi sonrası Leptin seviyelerinde artış ile birlikte Ghrelin düzeylerinde azalma görüldü ancak Nesfatin-1 seviyelerinde değişiklik saptanmadı. Hastaların Leptin ve Nesfatin-1 değerleri arasında pozitif korelasyon mevcuttu. Sonuç olarak Metilfenidat tedavisi sonrası hastalarda gelişen iştahsızlığın altında yatan nedenin Leptin seviyelerindeki artış ile birlikte Ghrelin düzeylerindeki azalma olduğu görüldü. Bu çalışmada şimdiye kadar literatürde eksik kalmış olan, Metilfenidat ile iştah ve büyüme arasındaki ilişkinin hangi mekanizmalar ışığı altında geliştiği açıklanmaya çalışılmıştır. Bu konuda yapılacak farklı çalışmalar ortaya koyduğumuz mekanizmanın desteklenmesi açısından önem arz etmektedir.Anahtar Kelimeler: Dikkat eksikliği ve Hiperaktivite, Metilfenidat, İştah, Büyüme, Leptin, Ghrelin, Nesfatin-1

Attention-deficit hyperactivity disorder (ADHD) is one of the most common psychiatric problems of adolescent and childhood. Methylphenidate is a psychostimulant drug in use of attention-deficit hyperactivity treatment as a first choice modality. The aim of this study is to evaluate the levels of Leptin, Ghrelin and Nesfatin-1 in relation to slowdown in growth and poor appetite. Total of 89 male children at the age of 7-14 years in two groups was conducted in this study; 48 ADHD and 41 age-matched control group without any disorder. Leptin, Ghrelin and Nesfatin-1 levels were measured by ELISA together with anthropometric measurements before and after 3 months of the Methylphenidate treatment. Additionally, IGF-1 and IGFBP-3 levels were evaluated. Results were expressed as mean±standard deviation (Mean±SD), median (min-max), n (number of patients), and percent (%). Lack of appetite was observed in 34 of 48 patients together with a significant decrease in weight, weight SDS, body mass index, and body mass index SDS values. Interestingly, the height SDS was in trend of decreasing while statistically insignificant. In addition, serum IGFBP-3 levels were remained unchanged while there was a significant decrease in IGF-1 levels. Most significant data from the study were increased Leptin levels and decreased Ghrelin levels after Methylphenidate therapy, but no change in Nesfatin-1 levels. Interestingly, there was a positive correlation between Leptin and Nesfatin-1 values after the treatment.In conclusion, Methylphenidate therapy in ADHD patients has an effect on lack of appetite via an increase in Leptin and decrease in Ghrelin levels. Mechanisms underlying the growth and appetite status in ADHD patients in relation to treatment modalities were studied, in first in literature. Future studies could be designed to examine the mechanisms supported by our study.Key words: Attention-deficit hyperactivity disorder, Methylphenidate, Appetite, Growth, Leptin, Ghrelin, Nesfatin-1