Et-Tûribiştî ve el-Müyesser fi Şerhi Mesâbîhi`s-Sünne adlı eseri

Abstract

Hadis edebiyatının önemli eserlerinden biri olan el-Begavî'nin Mesâbîhu's-Sünne'sine kendisinden sonra gelen âlimler tarafından hak ettiği değer verilmiş ve onun üzerine onlarca çalışma yapılmıştır. Bu çalışmaların ilk ve en önemlilerinden bir tanesi de et-Tûribiştî'nin `el-Müyesser fi Şerhi Mesâbîhi's-Sünne` adlı şerhidir. Bu eserin müellifi et-Tûribiştî'nin hayatı, eserleri, mezkûr esrinde izlemiş olduğu şerh metodu ve söz konusu eserin hadis şerh edebiyatındaki yeri tezimizin ana konusunu oluşturmaktadır. Bu şerhin kendisinden önceki şerhlerden en önemli farkını, fıkıh ağırlıklı bir şerh olmaması, hadis şerhçiliğinde daha önce hiç kimse tarafından dile getirilmeyen noktaları içinde barındırması, müellifin kaynaklardan yararlanma konusundaki titizliği ve daha sonra gelen şârihlerin bu eseri ana kaynak olarak kullanması gibi önemli özellikler oluşturmaktadır. Tez giriş ve üç bölümden meydana gelmektedir. Girişte imam el-Begavî ve Mesâbîhu's-Sünne adlı eseri hakkında kısa bir bilgi verildikten sonra et-Tûribiştî'ye kadar hadis şerh faaliyetlerine temas edilmiştir. Birinci bölümde et-Tûribiştî'nin hayatı ve eserleri tanıtılmıştır. İkinci bölümde el-Müyesser'in tanıtımı, kaynakları, müellifin kaynaklardan yararlanma metodu ve kullandığı kaynaklar ele alındıktan sonra et-Tûribiştî'nin şerhinde hem sened hem de metin açısından yaptığı tüm faaliyetler örneklerle birlikte detaylı bir şekilde incelenmiş ve izlediği şerh metodu ortaya konulmuştur. Üçüncü bölümde ise el-Müyesser'in değeri; kendisinden önceki şârihlerin et-Tûribiştî üzerindeki etkileri, et-Tûribiştî'nin kendisinden sonraki şârihlere etkisi ve el-Müyesser'in genel olarak hadis şerhleri ve özellikle Mesâbîhu's-Sünne şerhleri arasındaki yeri ve önemi gibi konular incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: et-Tûribiştî, el-Müyesser, el-Begavî, Mesâbîhu's-Sünne, Şerh, Metot.

One of the most important studies in Hadith literature, al-Begavi's Mesabih al-Sunnah has received the value it deserved by the scholars who came after and tens of studies were performed upon this. One of the first and most important of these studies is the commentary of Turibishti by the name of `al-Muyassar fi Sherhi Mesabih al-Sunnah`. The life of the author of this study Turibishti, his studies, his method of interpretation that is seen in the mentioned commentary and the place of the study in the hadith literature of this work is the main subject of our thesis. Important features as; the absence of fiqh-weighted commentary, inclusion of points that are not previously mentioned by anyone in hadith commentary, the author's meticulousness in using resources and the usage of this work as the main source by the subsequent commentators; constitute the most important difference from the commentaries before it. Thesis consists of introduction and three parts. Imam al-Begavi and Mesabih al-Sunnah were briefly described at the introduction, and hadith commentation activities have been mentioned until Turibishti. In the first chapter, the life and the studies of Turibishti were introduced. In the second chapter; after the introduction of al-Muyassar, his sources, author's method of benefiting from the sources, and the resources used by him; all the activities Turibishti has done both in terms of sened and text in his commentary were examined in detail, together with the examples and the commentary method that he followed, were revealed. In the third chapter, the value of al-Muyassar; the influence of the predecessors on Turibishti, effect of Turibishti on the successor commentators and issues as the place and importance of al-Muyassar among the hadith commentaries, especially Mesabih al-Sunnah commentaries were examined. Keywords: Turibishti, Al-Muyassar, Al-Begavi, Mesabih al-Sunnah, Commentary, Method.