Niğde ili`nde uzun süreli bakım hizmeti veren hasta yakınlarının psikososyal durumlarının değerlendirilmesi

Abstract

Amaç: Bu çalışma; bakım verenlerin yükünün azaltılmasına ve ruhsal sağlıklarının korunmasına yönelik girişimlerin planlanması, uygulaması ve sonuçlarının değerlendirilmesinde yol gösterici olması bakımından, Niğde İli'nde uzun süreli bakım veren hasta yakınlarının psikososyal durumlarının değerlendirilmesi amacıyla yapıldı.Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı türdeki araştırma, 1 Nisan- 31 Temmuz 2017 tarihleri arasında evde sağlık biriminden hizmet alan hasta yakınları ile gerçekleştirildi. Araştırmanın evreninden örneklem seçilmemiş, çalışma evreninin tümü araştırma kapsamına alınmıştır. Toplam 859 bireye bakım veren hasta yakınlarından hasta bakımını üstlenme süreleri 3 aydan az olanlar, kısa süreli (ameliyat sonrası pansuman, yenidoğan sarılığı vb. ) evde bakım hizmeti başvurusu yapanlar, iletişim engeli olacak kadar işitme ve konuşma engeli olanlar, ücret karşılığı profesyonel anlaşma ile bakım veren görevli kişiler çalışma dışında bırakıldı ve araştırma evrenini 309 kişi oluşturdu. Araştırma 309 kişiden katılmayı kabul etmeyen 5 kişi çıkarılıp 304 kişiye ulaşılarak tamamlandı. Verilerin değerlendirilmesinde birey tanıtım formu, bakım verme yükü ölçeği, kısa semptom envanteri ve çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeği kullanıldı. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler (sayı, yüzde, ortalama) kullanıldı. Bakım yükü, kısa semptom envanteri, çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeği ve alt boyutları arasındaki ilişkinin incelenmesinde de Spearman Korelasyon analizi uygulandı. Araştırma için etik kurul izni ve bireylerden onam alındı.Bulgular: Bakım veren hasta yakınlarının %48.0'ı 30-49 yaş grubunda, %66.8'i kadın, %88.5'i evli ve %72.0'ı gelir getiren bir işte çalışmamakta, %53.6'sı 3-12 aydır bakım vermekte, %51.3'ü bakım konusunda yardım almamakta ve yardım alanların %38.5'i çocuklarından yardımı almaktadırlar. Bakım verilen hastaların %58.6'sı 65 yaş ve üzerinde, %53.9'u kadın, %69.1'i evlidir. Bakım veren hasta yakınlarının %45.1'inin bakım yükü yoktur, bakım yükü olanlarında %4.2'sinde ağır düzeyde bakım yükü vardır. Bakım yükü puanı ile; somatizasyon, obsesif kompulsif bozukluk, kişilerarası duyarlılık, depresyon, anksiyete bozukluğu, hostilite, fobik anksiyete, paranoid düşünce, psikotizm, ek maddeler, rahatsızlık ciddiyet indeksi, belirti toplam indeksi ve semptom rahatsızlık indeksi puanları arasında pozitif yönde orta düzeyde anlamlı ilişki bulunmuştur (p<0.01). Aile, özel kişi ve çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeği puanları arasında negatif yönde zayıf bir ilişki; arkadaş puanı arasında orta düzeyde anlamlı ilişki vardır (p<0.01). Somatizasyon, obsesif kompulsif bozukluk, kişilerarası duyarlılık, depresyon, anksiyete bozukluğu, hostilite, fobik anksiyete, paranoid düşünce, psikotizm, ek maddeler, rahatsızlık ciddiyet indeksi, belirti toplam indeksi ve semptom rahatsızlık indeksi puanları ile; aile, özel kişi, arkadaş ve çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeği puanları arasında negatif yönde orta düzeyde anlamlı ilişki olduğu belirlenmiştir (p<0.01). Sonuç: Bakım veren hasta yakınlarında algılan sosyal destek düzeyi arttıkça bakım yükü ve ruhsal sağlık problemleri azalmaktadır. Algılanan sosyal destekten, bakım verme yükünün ve ruhsal sağlık durumlarının etkilediği düşünüldüğünde, bakım veren bireylerin bu konulardaki farkındalıklarını arttıracak eğitim programlarının planlanması önerilebilir.Anahtar kelimeler: Evde bakım, bakım, bakım yükü, ruh sağlığı, sosyal destek

Objective: This study; The aim of this study was to evaluate the psychosocial status of long-term caregivers' relatives in Nigde Province in order to guide the planning, implementation and evaluation of the interventions aimed at reducing the burden of caregivers and protecting their mental health.Materials and methods: The descriptive study was carried out with the relatives of the patients who received services from home health unit between April 1 - July 31, 2017. No sample was selected from the universe of the study, and the entire study universe was included in the study. A total of 859 patient caregivers were excluded from the study, those who had less than 3 months of care, who applied for short-term (post-operative dressing, neonatal jaundice, etc.) home care services, who had hearing and speech impairments to the extent of communication disability, and those who were cared for by professional agreement for a fee were excluded from the study people created. The research was completed by reaching out to 304 people and 5 people who did not accept to participate from 309 people. The data were evaluated by using personal information form, care burden scale, short symptom inventory and multi-dimensional perceived social support scale. Descriptive statistics (number, percentage, mean) were used in the analysis of the data. Spearman Correlation Analysis was used to examine the relationship between care burden, short symptom inventory, multidimensional perceived social support scale and its sub-dimensions. Ethics committee permission and consent from the individuals were obtained for the study.Findings: Of the caregivers' relatives, 48.0% were in the 30-49 age group, 66.8% were women, 88.5% were married and 72.0% were unemployed, 53.6% were caring for 3-12 months, 51.3% were caring for care and 38.5% of the recipients receive help from their children. 58.6% of the patients were aged 65 and over, 53.9% were women and 69.1% were married. 45.1% of the caregivers' relatives do not have a care burden, 4.2% of those with a maintenance load have a heavy maintenance load. With maintenance load score; somatization, obsessive compulsive disorder, interpersonal sensitivity, depression, anxiety disorder, hostility, phobic anxiety, paranoid thought, psychotism, additional substances, discomfort severity index, symptom total index and symptom disturbance index scores were positively moderately correlated (p <0.01). There was a negative weak relationship between family, private person and multidimensional perceived social support scale scores; there was a moderate relationship between friend score (p <0.01). Somatization, obsessive-compulsive disorder, interpersonal sensitivity, depression, anxiety disorder, hostility, phobic anxiety, paranoid thought, psychotism, additional substances, discomfort severity index, symptom total index and symptom discomfort index scores; there was a negative correlation between family, private person, friend and multidimensional perceived social support scale scores (p <0.01).Conclusion: As the perceived social support level of the caregiving relatives increases, the burden of care and mental health problems decrease. Considering that perceived social support affects the burden of caregiving and mental health conditions, it may be suggested to plan training programs that will increase the awareness of caregivers on these issues.Key words: Home care, care, burden of care, mental health, social support